Τι σημαίνει Αναδιάρθρωση του Δημόσιου Χρέους

H αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους είναι λοιπόν o μηχανισμός με τον οποίο ένα κράτος αποτρέπει δυσμενείς συνέπειες για τα επίπεδα του δημοσίου χρέους και της σταθερότητας της οικονομίας γενικότερα
Των Rodrigo Olivares-Caminal, Ιωάννη Κόκκορη και Κυριάκου Παπαδάκη
Η Παρούσα Κατάσταση
Η «Μεγάλη Ύφεση» (“Great Recession” όπως έχει περιγραφεί η χρηματοικονομική κρίση του 2007) οδήγησε σε αύξηση των επιπέδων του δημόσιου χρέους πολλών χωρών. Έχει υπολογιστεί ότι μέχρι το τέλος του 2010 τα επίπεδα του δημόσιου χρέους των ανεπτυγμένων χωρών (μέλη του ΟΟΣΑ) θα έχει φτάσει στα επίπεδα του 71% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (“ΑΕΠ’’) από 44% το 2006 (αύξηση ίση με 70%). Αυτό υποδηλώνει ότι θα χρειαστεί ετήσια μείωση του δημοσιονομικού χρέους ίση με 8%-9% του ΑΕΠ για τα επόμενα 5 χρόνια για να επαναφέρει το ποσοστό του χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ στα επίπεδα του 2007 για τις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες (μέλη ΟΟΣΑ).
Αυτό είναι αποτέλεσμα της μεταφοράς του ρίσκου από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα. Η δυσμενής κατάσταση στις αγορές βελτιώθηκε λόγω της εισροής κυβερνητικής οικονομικής ενίσχυσης, η οποία επιδείνωσε το δημόσιο χρέος. Πάρ΄ ολο που οι χρηματοοικονομικές αγορές έχουν ανακτήσει αρκετή πλέον σταθερότητα, οι αγορές που διαπραγματεύονται δημόσιο χρέος είναι αρκετά ευάλωτες, προκαλώντας αστάθεια και αβεβαιότητα σε αρκετές χώρες.
Μια μελέτη από τους Reinhart και Rogoff υποδηλώνει ότι όταν το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ξεπερνάει το 60% με 90% η κυβερνητική οικονομική ενίσχυση θα οδηγήσει σε μεγέθυνση του χρέους και όχι σε ανάπτυξη της οικονομίας. Η μεγέθυνση του χρέους μπορεί να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις σε περιπτώσεις που ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ είναι χαμηλότερος του μέσου σταθμισμένου επιτοκίου κυβερνητικών ομολόγων.
Μετά τη δημοσίευση των στοιχείων για την Ελλάδα το τέταρτο τρίμηνο του 2009 το έλλειμμα του προϋπολογισμού εκτιμάται στο 12,7% του ΑΕΠ, ενώ το χρέος εκτιμάται ότι θα φτάσει επίπεδα ίσα με 120% του ΑΕΠ το 2011 και ακόμα υψηλότερα επίπεδα το 2012.
Η κρίσιμη κατάσταση της οικονομίας της Ελλάδας όπως καταδεικνύεται από τη δημοσίευση των στοιχείων αυτών σε συνδυασμό με τη Μεγάλη Ύφεση οδήγησε τους Οίκους Αξιολόγησης να υποβαθμίσουν την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας σε A2 (Moody’s), BBB+ (S&P) και BBB- (Fitch) με αρνητική πρόβλεψη για τη συνέχεια.


Με το συνολικό ονομαστικό χρέος της Ελλάδας να αγγίζει τα €298,5 δισ. (Δεκέμβριος 2009) και χρέος ίσο με 110% του ΑΕΠ το 2009 (κατά πολύ παραπάνω του «ανεκτού» 60%-90%) η Ελλάδα αναγκάζεται να πληρώνει πολύ υψηλά επιτόκια σε σύγκριση με άλλες χώρες.
Μηχανισμοί αναδιάρθρωσης του χρέους
Το συμβατικό διορθωτικό μέτρο της παροχής βοήθειας μέσω εισροής νέου χρήματος έχει ήδη χρησιμοποιηθεί από πολλές χώρες οι οποίες έχουν υψηλά επίπεδα δημοσίου χρέους. Συνεπώς ποιες είναι οι επιλογές στη δυσμενή αλλά δυστυχώς πιθανή εξέλιξη όπου η Ελλάδα θα πρέπει να αναδιαρθρώσει το χρέος της;
Υπάρχει αρκετή αβεβαιότητα για το μηχανισμό αναδιάρθρωσης του δημοσίου χρέους. Με την ανάμειξη πληθώρας τραπεζών και κατόχων ομολόγων, υπάρχει δυσκολία συντονισμού των ενέργειών τους. Η ύπαρξη ποικιλίας παράγωγων προϊόντων καθώς και άλλων επενδυτικών προϊόντων δυσχεραίνει το συντονισμό αυτόν και καθιστά τη συμφωνία για τη διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους πολύ δύσκολη.
Πρόσφατες προσπάθειες αναδιάρθρωσης του χρέους στη Γράναδα και τις Σεϋχέλλες υποδηλώνουν ότι αναδιάρθρωση του χρέους είναι εφικτή μέσω συλλογικής δράσης και απόφασης. Οι όροι "συλλογικής δράσης" είναι όροι που υπάρχουν στα συμβόλαια που συνοδεύουν τα ομόλογα και επιτρέπουν τα ομόλογα αυτά να αναδιαρθρωθούν με όρους ευοίωνους για τη πλειονότητα των κατόχων τέτοιων ομολόγων.
H αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους είναι λοιπόν o μηχανισμός με τον οποίο ένα κράτος αποτρέπει δυσμενείς συνέπειες για τα επίπεδα του δημοσίου χρέους και της σταθερότητας της οικονομίας γενικότερα. Έχει δύο βασικές πτυχές. Η διαδικαστική πτυχή επικεντρώνεται στον τρόπο εκτέλεσης της αναδιάρθρωσης ενώ η ουσιαστική πτυχή της διαδικασίας αυτής αφορά την εκτέλεση της αναδιάρθρωσης του χρέους μέσω επαναπροσδιορισμού της ημερομηνίας εξόφλησης του ομολόγου και μείωση της ονομαστικής αξίας αυτού. Εφόσον οι χώρες δεν δύνανται να χρεοκοπήσουν η μόνη λύση είναι η ανταλλαγή των ομολόγων που ακόμα δεν έχουν αθετηθεί με ομόλογα μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας και συνήθως χαμηλότερου επιτοκίου.
Συνέπειες της αναδιάρθρωσης του χρέους ή της αθέτησης του χρέους
Με δεδομένη τη προσδοκία για την αναχρηματοδότηση τους χρέους όπως παρουσιάζεται στο παρακάτω διάγραμμα και τη λογική της αυτοεκπληρούμενης προφητείας (την οποία οι αγορές έχουν την δύναμη να προκαλέσουν με το να επιταχύνουν μία διαδικασία που ούτως ή άλλως θα πραγματοποιούταν σε μεταγενέστερο σημείο) η Ελλάδα είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα χρειαστεί βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση (‘ΕΕ’) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (‘ΔΝΤ’) η οποία είναι πιθανό να ανέρχεται στο ποσό των 45 δισ. ευρώ στο σύνολό της.


Παρ΄ όλα αυτά με δεδομένο ότι η Ελλάδα δανείζεται με πολύ υψηλό επιτόκιο και μικρούς χρόνους αποπληρωμής, μια αναμόρφωση του χρέους αποσκοπώντας σε επέκταση του χρόνου αποπληρωμής και σε μείωση των επιτοκίων θα πρέπει να ληφθεί υπόψη έτσι ώστε να αποφευχθεί η αθέτηση της πληρωμής του χρέους.
Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι το 2001 η Αργεντινή αθέτησε την πληρωμή δημόσιου χρέους ίσο με $81,8 δισ. μετά από μήνες κρίσης στο τραπεζικό της σύστημα. Αυτό την οδήγησε στην αλλαγή του συστήματος συναλλαγματικής ισορροπίας και το ΑΕΠ της έπεσε κατά 10,9%. Επίσης η Αργεντινή έχει μείνει έκτοτε εκτός πρόσβασης σε διεθνείς κεφαλαιαγορές (σήμερα μετά από 10 χρόνια προσπαθεί η Αργεντινή να ολοκληρώσει διαπραγματεύσεις με επενδυτές που κατέχουν τα εναπομείναντα $20δισ. των ομολόγων). Σε παρόμοιες συνθήκες, το 2003 η Ουρουγουάη, κατάφερε να αναμορφώσει το χρέος της αποκτώντας πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων ένα μήνα μετά λαμβάνοντας θετική πιστοληπτική αξιολόγηση.
Στην Αρχαία Ελλάδα οι τραγωδίες παρασταίνονταν από την 11η μέχρι και τη 13η ημέρα του Ελαφηβολιώνα (Μάρτιος/Απρίλιος) στα Μεγάλα ή εν άστει Διονύσια που ήταν αθηναϊκή γιορτή προς τιμήν του Διονύσου του Ελευθερέα. Ευελπιστούμε ότι μια αναμόρφωση του χρέους είναι εφικτή και θα αποφευχθεί η αθέτηση του χρέους. Ελπίζουμε οι τραγωδίες να συνεχίζονται να παίζονται στα αρχαία θέατρα και όχι στους δρόμους της Ελλάδας ή στα dealing rooms επενδυτών, επηρεάζοντας όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη.

* Rodrigo Olivares-Caminal, Επίκουρος Καθηγητής (Warwick University) και Sovereign Debt Expert (UNCTAD)
* Ιωάννης Κόκκορης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Reading University, UK
* Κυριάκος Παπαδάκης, Οικονομολόγος (London School of Economics, Cambridge University, UK)

[σημ. συντακτών: Το άρθρο αυτό αποσκοπεί να αποσαφηνίσει την κρίση που αντιμετωπίζει η Έλλαδα (διατυπώνοντας μια υποκειμενική εκτίμηση των στοιχείων που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας δεδομένου ότι τα οικονομικά στοιχεία μπορούν να ερμηνευτούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους αναλόγως τον αναλυτή). Επίσης περιγράφει τους μηχανισμούς αναδιάρθρωσης του χρέους, τις συνέπειες της διαδικασίας αυτής καθώς και τις επιλογές που έχει η Ελλάδα. Οι απόψεις είναι αυστηρώς προσωπικές.]

http://www.capital.gr/