Ούτε το λίγο φθόριο είναι καλό ούτε το πολύ. Το φθόριο: Χημικό σύμβολο F, ατομικό βάρος 19,0. Είναι ένα αλογόνο στοιχείο που εμφανίζεται με τη μορφή δεσμευμένου φθορίου στο φλοιό της γης σε μια αφθονία 65 χλγρ ανά 100γρ φλοιού γης.
Πιο σημαντικές του πηγές είναι ο φθορίτης, ο κρυολίτης και ο φθοριοαπατίτης.
Είναι ένα ιχνοστοιχείο βασικό για τα ζώα και τον άνθρωπο.
Σαν δεσμευμένο στοιχείο (άρα μη αέριο) υπάρχει σε ίχνη μέσα στα οστά, τα δόντια, το θυρεοειδή αδένα και το δέρμα των ιστών των ζώων και του ανθρώπου.
Όταν τρώγονται με την τροφή ή λαμβάνονται με το πόσιμο νερό, τα δεσμευμένα φθόρια που υφίστανται πέψη είναι όλα παρόντα σαν αρνητικά φορτισμένα άτομα (ανιόντα) κι έτσι δεν υπάρχει φραγμός στην απορρόφησή τους. Τα φθόρια αυτά απορροφώνται γρήγορα και κατανέμονται με έναν τρόπο όμοιο με αυτόν των δεσμευμένων χλωρίων και, όπως αυτά, τείνουν να μένουν στον εξωκυττάριο χώρο.
Πολλά από τα δεσμευμένα φθόρια κατευθύνονται προς το σκελετό (σε 2 ώρες) και οποιαδήποτε περίσσεια τους απεκκρίνεται στα ούρα. Επίσης, κάποιο ποσό φθορίου εναποτίθεται και στα δόντια, αλλά ενώ η επαρκής ποσότητά τους παρέχει κάποιο βαθμό προστασίας η υπερβολή μπορεί να είναι βλαβερή.
Τα επίπεδα του δεσμευμένου φθορίου στο αίμα κυμαίνονται μεταξύ 14 και 19 μγρ ανά 100χλ, από τα οποία το 15-20% είναι σε μορφή ιόντων.
Μερικές σημαντικές πηγές τροφίμων για το φθόριο:
 |  |  |  |  |
Τσάι
|
Κοτόπουλο
|
Σαρδέλες
|
Σολομός
|
Μπακαλιάρος
|
 |  |  |  |  |
Παστό βοδινό
|
Γαρίδες
|
Σκουμπρί
|
Φύκια
|
Λουκάνικα
|
Τα επίπεδα του δεσμευμένου φθορίου στο αίμα κυμαίνονται μεταξύ 14 και 19 μγρ ανά 100χλ, από τα οποία το 15-20% είναι σε μορφή ιόντων.
Το στοιχείο δεν εμφανίζεται να ξεπερνά το φράγμα που βάζει το πλάσμα του αίματος στο γάλα του στήθους και συνεπώς, αυξημένες προσλήψεις του από τη μητέρα κατά τη διάρκεια του θηλασμού είναι απίθανο να προσφέρουν κάτι περισσότερο στο μωρό. Περισσότερο φθόριο συγκρατείται από το σώμα στην παιδική ηλικία.
Το φθόριο βρίσκεται φυσικά σε χαμηλή συγκέντρωση στο πόσιμο νερό και τα τρόφιμα.Το νερό, γενικά, περιέχει 0,01-0,3 ppm. Σε ορισμένες περιοχές, το φρέσκο νερό περιέχει επικίνδυνα υψηλά επίπεδα φθορίου, που οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα υγείας.
Σε φυσιολογικό ρΗ, το υδροφθόριο είναι, συνήθως, πλήρως ιονισμένο σε φθόριο. Στη βιοχημεία, το φθόριο και υδροφθόριο είναι ισοδύναμα.
Το φθόριο θεωρείται ότι είναι αναγκαίο για την ανθρώπινη υγεία, είναι αναγκαίο για την πρόληψη της τερηδόνας και προωθεί την υγιή ανάπτυξη των οστών.
Το φυτό τσαγιού (Camellia sinensis L.) είναι συσσωρευτής ενώσεων φθορίου.
Περίπου, το πενήντα τοις εκατό του φθορίου απεκκρίνεται μέσω των νεφρών με μια περίοδο είκοσι τεσσάρων ωρών. Το υπόλοιπο μπορεί να συγκρατείται στη στοματική κοιλότητα, και στο πεπτικό σύστημα. Η νηστεία αυξάνει πολύ το ρυθμό απορρόφησης φθορίου.
Η εκτιμώμενη ημερήσια πρόσληψη φθορίου
Η μέγιστη ασφαλής καθημερινή κατανάλωση φθόριου είναι 10mg για έναν ενήλικα. Για τα βρέφη και τα μικρά παιδιά οι τιμές είναι μικρότερες, και κυμαίνονται από 0,7 mg/d για βρέφη έως 2,2 mg/d για μεγαλύτερα παιδιά. Το νερό και τα τρόφιμα είναι πηγές φθορίου, όπως τα θαλασσινά, το τσάι, και η ζελατίνη. Σε χλγ/ημέρα αυτά λαμβάνονται με δημητριακά 0,15, κρέας 0,05, ψάρια 0,08, λίπη, 0,03, φρούτα 0,04, ριζώδη λαχανικά 0,04, άλλα λαχανικά 0,02, γάλα 0,09 και άλλα ροφήματα εκτός νερού 1,33.
Η πιο πλούσια πηγή φθορίου είναι το τσάι, ιδίως το κινέζικο με 10χλγρ ανά 100γρ ξερά φύλλα. Έξι φλιτζάνια την ημέρα προσφέρουν περίπου 3χλγρ φθορίου.
Εφαρμογές του φθορίου στην υγεία
Οι ενώσεις που περιέχουν φθόριο χρησιμοποιούνται στην τοπική και συστηματική θεραπεία για πρόληψη της τερηδόνας.
Χρησιμοποιούνται για την φθορίωση του νερού και σε πολλά προϊόντα που σχετίζονται με την υγιεινή του στόματος.
Η φθορίωση του νερού είναι γνωστή για την πρόληψη της τερηδόνας.
Τα φθοριούχα άλατα που χρησιμοποιούνται, συνήθως, σε βιολογική επεξεργασία για να αναστείλουν την δραστικότητα των φωσφατασών, όπως τις φωσφατάσες σερίνης/θρεονίνης.
Οι λειτουργίες του φθορίου
- Δύναμη και σταθερότητα στα οστά και δόντια με σχηματισμό αδιάλυτων φθοριοφωσφορικών αλάτων
- Αντιτερηδονικός παράγοντας κατά την ανάπτυξη των δοντιών των παιδιών εμποδίζοντας την ανάπτυξη των βακτηριδίων
- Πρόληψη οστεοπόρωσης σε ηλικιωμένους
Έλλειψη φθορίου
Έλλειψη φθορίου σε ζώα: Αναστολή ανάπτυξης σε κοτόπουλα και απουσία σκελετικής ανάπτυξης
Έλλειψη φθορίου σε ανθρώπους: Τερηδόνα στα παιδιά και οστεοπόρωση σε ηλικιωμένους με συνοδά χαμηλά επίπεδα ασβεστίου
Θεραπεία της έλλειψης
- Φθορίωση νερού, φθοριούχες οδοντόπαστες, φθοριούχα δισκία από το στόμα, φθοριούχο ζελέ στα δόντια, φθοριούχα διαλύματα
- Το φθοριούχο νάτριο έχει χρησιμοποιηθεί για την οστεοπόρωση, την νόσο Paget, τους πόνους στα οστά και την ωτοσκλήρυνση
Υπερβολική πρόσληψη φθορίου
Οι υπερβολικές προσλήψεις φθορίου προκαλούν υπερφθορίωση (φθόρωση)
Στα βοοειδή και στα πρόβατα οι υπερβολικές προσλήψεις μπορεί να συμβούν όταν βόσκουν σε μολυσμένη γη με πολύ φθόριο. Προσβάλλονται τα δόντια και ο σκελετός. Τα δόντια των νεαρών ζώων αποκτούν λευκές κηλίδες στιχτές ποικιλόχρωμες με τραχεία επιφάνεια στο σμάλτο δοντιών. Στα ενήλικα γίνεται πάχυνση των μεγάλων οστών και της κάτω σιαγόνας και αύξηση πυκνότητας οστών με ασβεστοποίηση και αποτιτάνωση και εκφυλίσεις οστών. Επίσης, υπάρχει μειωμένη παραγωγή γάλακτος.
Στον άνθρωπο διάστικτες κηλιδώσεις δοντιών παρατηρούνται και εξασθένηση σμάλτου ιδίως στους κοπτήρες.
Σε φθόριο πάνω από 10χλγρ ανά λίτρο νερού ή σε εισπνοή μεγάλων ποσών από το λιώσιμο αλουμινίου υπάρχουν μείωση όρεξης, σκλήρυνση οστών της σπονδυλικής στήλης, της λεκάνης και των άκρων, ασβεστοποίηση συνδέσμων σπονδυλικής στήλης με κύρτωση σαν ''ράχη του πόκερ'' και ασβέστιο σε μυς και τένοντες και νευρικές διαταραχές από την οστεοσκλήρυνση.
Η θεραπεία είναι ο περιορισμός της πρόσληψης φθορίου
Ο ιδανικός εφοδιασμός του πόσιμου νερού είναι 1 χλγρ ανά λίτρο που δίνει 1-2 χλγρ ανά ημέρα φθόριο. Για παιδιά που είναι υπό ανάπτυξη και πίνουν γάλα είναι καλό αυτό το ποσοστό, αλλά για άτομα που πίνουν τσάι είναι πολύ.
Τα διαλυτά άλατα φθορίου, από τα οποία το φθοριούχο νάτριο είναι το πιο συχνό, είναι μόνο μετρίως τοξικό. Η θανατηφόρος δόση για τους περισσότερους ενήλικες ανθρώπους εκτιμάται σε 5 έως 10 g σε περίοδο 5 λεπτά έως 12 ώρες. Ο μηχανισμός της τοξικότητας περιλαμβάνει το συνδυασμό του ανιόντος φθορίου με τα ιόντα ασβεστίου στο αίμα για να σχηματιστεί αδιάλυτο φθοριούχο ασβέστιο, που οδηγεί σε υπασβεστιαιμία. Το ασβέστιο είναι απαραίτητο για τη λειτουργία του νευρικού συστήματος, και η κατάσταση μπορεί να αποβεί μοιραία.
Η αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει από του στόματος χορήγηση αραιού υδροξειδίου του ασβεστίου ή χλωριούχου ασβεστίου για την πρόληψη περαιτέρω απορρόφησης, και έγχυση γλυκονικού ασβεστίου για να αυξήσει τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα. Το υδροφθόριο είναι το πιο επικίνδυνο από τα άλατα, επειδή είναι διαβρωτικό και πτητικό, και μπορεί να οδηγήσει σε θανατηφόρα έκθεση μέσω εισπνοής ή κατά την επαφή με το δέρμα. Το γλυκονικό ασβέστιο σε πήκτωμα είναι το αντίδοτο.
Στις υψηλότερες δόσεις που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης,το φθοριούχο νάτριο μπορεί να προκαλέσει πόνο στα πόδια και ατελή κατάγματα, όταν οι δόσεις είναι πολύ υψηλές. Ερεθίζει το στομάχι, επίσης, μερικές φορές τόσο σοβαρά ώστε να προκαλέσει έλκη. Η βραδείας απελευθέρωσης και οι εντερικές εκδόσεις του φθοριούχου νατρίου δεν έχουν γαστρικές παρενέργειες και έχουν πιο ήπιες και λιγότερο συχνές επιπλοκές στα οστά.
Σε χαμηλότερες δόσεις που χρησιμοποιούνται για τη φθορίωση του νερού, οι μόνες σαφείς δυσμενείς επιπτώσεις είναι η οδοντική φθορίωση, η οποία μπορεί να αλλάξει την εμφάνιση των δοντιών των παιδιών κατά την ανάπτυξη των δοντιών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου