Μοναδική ελπίδα για τους Ελληνες να ανακοινώσουν χρεοκοπία

Μιχαήλ Χάζιν
Μερικές φορές στον κόσμο συμβαίνουν θαύματα. Μόλις πριν από λίγες ημέρες οι υπουργοί Οικονομικών των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν να χορηγήσουν τη δεύτερη δόση του δανείου στην Ελλάδα. Τι ακριβώς σημαίνει όμως αυτό; Εως τώρα, πολλοί δεν έχουν καταλάβει. Και αυτό δεν αφορά μόνο την ίδια την ΕΕ, αλλά και ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία.
Τα παράξενα σε αυτή την υπόθεση είναι πολλά. Και ένα από αυτά είναι ότι η απόφαση τελικά ελήφθη, παρά τις αμφιβολίες για τη χρησιμότητά της. Τον ρόλο τους εδώ έπαιξαν και οι επικείμενες εκλογές στη Γαλλία και τη Γερμανία. Είναι όμως, πραγματικά δύσκολο να εξηγηθεί τι νόημα έχει να διαθέσουν τα χρήματα, εφόσον δεν δίδονται οι εγγυήσεις για την οριστική επίλυση του προβλήματος. Παρά ταύτα, ακόμη πιο δύσκολο είναι, παραμονές των εκλογών, να επιτρέψουν τη χρεοκοπία της Ελλάδας. Κάτι που θα γκρεμίσει όλη τη λογική του οικοδομήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ζώνης του ευρώ, την αναγκαιότητα της οποίας οι ηγέτες της ΕΕ εδώ και πολλά χρόνια εξηγούσαν στους πολίτες τους. Επρόκειτο, λοιπόν, για μια απόφαση πολιτική και όχι οικονομική.

Να υπενθυμίσουμε ότι βασική προϋπόθεση για τη χορήγηση του δεύτερου πακέτου οικονομικής στήριξης προς την Ελλάδα, είναι να επιτευχθεί κατά τη διάρκεια του 2012 ότι το χρέος δεν θα ξεπερνά το 121% του ΑΕΠ, ενώ το ύψος του δανείου θα είναι 130 δισεκατομμύρια ευρώ. Τυπικά, οι ιδιώτες δανειστές και επενδυτές έχουν εκφράσει την πρόθεση να διαγράψουν το 53,5% του ελληνικού χρέους των ομολόγων κατά τη διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους. Δηλαδή, ακόμα περισσότερο απ'ότι στο ξεκίνημα των διαπραγματεύσεων, όταν το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 50%. Κατά συνέπεια, το βάρος του ελληνικού χρέους θα πρέπει να μειωθεί περίπου κατά 100 δισεκατομμύρια ευρώ.

Κίνδυνος χρεοκοπίας.

Ωστόσο είναι προφανές ότι με αυτά τα μέτρα το επιθυμητό αποτέλεσμα -η απάλειψη του προβλήματος του χρέους της Ελλάδας- δεν επιτυγχάνεται. Παράλληλα, οι βασικές παράμετροι των νέων ομολόγων (προθεσμίες και τόκοι) δεν έχουν έως τώρα ανακοινωθεί. Στις 20 Μαρτίου του 2012 λήγει η προθεσμία εξόφλησης ομολόγων ύψους 14,5 δισεκατομμυρίων ευρώ και αν έως τότε η χώρα δεν λάβει νέο δάνειο από την ΕΕ, και δεν ολοκληρώσει την ανταλλαγή κρατικών τίτλων, τότε απειλείται με επίσημη χρεοκοπία.

Θα επαναλάβω ότι το θέμα της χρεωκοπίας αποτελεί απόλυτο ταμπού μέχρι να διεξαχθούν οι εκλογές στις ισχυρές χώρες της ΕΕ. Πόσο μάλλον, αφού οι σημερινοί πολιτικοί ηγέτες τους δεν θα μπορέσουν ποτέ να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους τους γιατί όλα αυτά τα χρόνια, στα οποία τα προβλήματα συσσωρεύονταν, εκείνοι σιωπούσαν γι'αυτό το θέμα. Η συνέχιση της σημερινής κατάστασης καθιστά τους ίδιους τους ηγέτες υπεύθυνους για όλες τις κοινωνικές συνέπειες των αποφάσεων που ελήφθησαν.

Οι Βρυξέλλες επέβαλαν την ελληνική κυβέρνηση.

Όταν το Φεβρουάριο η Ελλάδα και οι διεθνείς πιστωτές της λάμβαναν τις σχετικές αποφάσεις, είχαν ταυτόχρονα συμφωνήσει και τους τρόπους περικοπών των εξόδων του προϋπολογισμού κατά 325 εκατομμύρια ευρώ μέσα στο 2012. Γεγονός, φυσικά, που οδηγεί σε μεγάλη πτώση το βιοτικό επίπεδο στη χώρα. Στο μεταξύ, οι ηγέτες της ΕΕ που παρακολουθήσουν από το Euronews τις αντιδράσεις των Ελλήνων πολιτών για τις αποφάσεις που ελήφθησαν, διερωτούνταν αν θα καταστεί δυνατόν να ελεγχθεί η κατάσταση μέχρι να γίνουν οι εκλογές στη Γερμανία. Ολα δείχνουν μια τυπική περίπτωση γραφειοκρατικής αντιμετώπισης των προβλημάτων, που, αργά ή γρήγορα, οδηγεί στην καταστροφή. Ουσιαστικά, οι ίδιοι έθεσαν στον εαυτό τους το εξής δίλημμα: 'Η να αποφασίσουν μέτρα που δημιουργούν προβλήματα στο άμεσο μέλλον, ή μέτρα που θα προκαλέσουν εξίσου μεγάλα προβλήματα λίγο αργότερα. Και βέβαια, αυτομάτως προτίμησαν τη δεύτερη εκδοχή.

Ομως, το πρόβλημα της Ελλάδας έχει χρονικό ορίζοντα αρκετών ετών. Όταν το πρώτο πακέτο οικονομικής βοήθειας ύψους 110 δισεκατομμυρίων ευρώ χορηγήθηκε στη χώρα το Μάιο του 2011, η ελληνική κυβέρνηση είχε συμφωνήσει, σε αντάλλαγμα αυτής της βοήθειας από πλευράς ΔΝΤ και ΕΕ, να προχωρήσει σε μέτρα σκληρής λιτότητας. Το τίμημα για την οικονομία αποδείχθηκε ιδιαίτερα υψηλό. Σε τέτοιο βαθμό, που η ΕΕ, εγκαταλείποντας όλες τις «δημοκρατικές» της αρχές, τοποθέτησε στην Ελλάδα μια αμφιλεγόμενη από νομική άποψη κυβέρνηση. Γεγονός που οδήγησε σε μια πολύ σκληρή κοινωνική σύγκρουση, η οποία είναι σίγουρο ότι θα ενταθεί.

Εφόσον, λοιπόν, τα χρήματα στην πραγματικότητα δεν θα πάνε στην Ελλάδα, αλλά στους πιστωτές της (κυρίως στις Τράπεζες), τότε για τους Ελληνες πολίτες το ζήτημα τίθεται πολύ απλά: Και το βιοτικό επίπεδό τους πέφτει κατακόρυφα και ουδεμία βελτίωση παρατηρείται στην οικονομία. Επιπλέον, την ώρα που μειώνεται η εγχώρια ζήτηση (λόγω και των περικοπών των εξόδων του προϋπολογισμού), η οικονομία διαρκώς συρρικνώνεται και το ποσοστό του χρέους στο ΑΕΠ αυξάνεται συνεχώς. Αυτό φυσικά είναι κάτι που δεν αρέσει σε κανέναν.

Και τίθεται ευθέως το ερώτημα: Εφόσον την εποχή πολύ πριν από τις εκλογές στην Ελλάδα, η κατάσταση ήταν ξεκάθαρη, γιατί δεν ελήφθη καμία απόφαση; Σήμερα η χρεωκοπία θα μπορούσε να είχε ξεπεραστεί, όπως το 2000 κανείς στη Ρωσία αλλά και στον κόσμο δεν θυμόταν τη ρωσική κρίση τον Αύγουστο του 1998.

Ελλάδα, το πρώτο κομμάτι του παγκόσμιου ντόμινο.

Και εδώ ερχόμαστε στον βασικό πυρήνα του προβλήματος, όπου η Ελλάδα δεν αποτελεί το μείζον ζήτημα, αλλά είναι το πρώτο κομμάτι στο συνολικό ντόμινο. Εδώ και τριάντα χρόνια, λοιπόν, το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού παγκοσμίως ανέβαινε μέσω της αύξησης των χρεών των: 1) Νοικοκυριών. 2) Εταιριών, που αυξάνοντας τα χρέη τους, αύξαναν τους μισθούς και δημιουργούσαν νέες θέσεις εργασίας. 3) Κρατών, τα οποία αύξαναν τις κρατικές επενδύσεις και τις κοινωνικές παροχές. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου είναι άμεσα συνυφασμένη με την αύξηση της ζήτησης, την ανάπτυξη της οικονομίας και την αύξηση των κερδών. Γεγονότα που με τη σειρά τους, οδηγούν, το πιθανότερο, στη διόγκωση του δανεισμού. Και αυτό ακριβώς συνέβη στην πράξη.

Σήμερα όμως είναι φανερό ότι ο μηχανισμός της αναχρηματοδότησης του χρέους δεν αποδίδει. Τα ποσοστά αναχρηματοδότησης του Ομοσπονδιακού πιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ -του κυριώτερου πιστωτή διεθνώς- έχουν φτάσει στο μηδέν. Αλλά και η κατάσταση των υπολοίπων πιστωτών, δεν είναι καλύτερη. Το Δεκέμβριο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), αγνοώντας κάθε νομισματική αρχή, τύπωσε πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Και ας μην παραπλανείται κανείς από τη φράση: «Για τρία χρόνια». Αυτό δείχνει ότι ο δανεισμός δεν αποδίδει πλέον και επομένως, το επίπεδό της θα πέφτει. Κάτι που θα έχει ως συνέπεια την πτώση της οικονομίας (ΑΕΠ) σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Ταυτόχρονα, όμως, οι ονομαστικές αξίες των χρεών δεν πέφτουν.

Κοντολογίς, θεωρητικά τα επόμενα χρόνια τα χρέη μόνο θα αυξάνονται, όπως άλλωστε θα συμβεί με την Ελλάδα, ακόμη και μετά το “κούρεμα” του χρέους της. Από οικονομικής πλευράς, το μεγάλο πρόβλημα δεν έγκειται στα συσσωρευμένα χρέη, αλλά στο ότι αυτά απαγορεύεται πλέον να αυξάνονται. Ετσι όμως, θα πάψει να αυξάνεται και η ζήτηση. Κατ'επέκταση, η ισορροπία «ζήτηση-έσοδα» που βρίσκεται κάτω του 30-60%, ανατρέπεται περαιτέρω και οδηγεί σε κοινωνικοπολιτική καταστροφή την πλειοψηφία των κρατών παγκοσμίως. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος, που απαγορεύεται να μιλάει κανείς ανοικτά για το συγκεκριμένο θέμα. Η σύγχρονη πολιτική κουλτούρα που διαμορφώθηκε στη διάρκεια μιας σχεδόν αδιάκοπης ανάπτυξη, απαγορεύει στους σημερινούς πολιτικούς να πληροφορούν τους ψηφοφόρους για τη διαρκώς επιδεινούμενη κατάσταση. Εάν το κάνουν, κινδυνεύουν να θέσουν εαυτόν εκτός πολιτικής σκηνής δια παντός.

Μονομερής χρεοκοπία.

Ολα αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι το πρόβλημα της Ελλάδας, στην πραγματικότητα δεν είναι μόνο δικό της, αλλά ολόκληρου του κόσμου. Απλώς η Ελλάδα, βρέθηκε πρώτη σε αυτή την κατάσταση. Δεν θα είναι όμως και η τελευταία. Η ΕΕ δεν δίνει στη χώρα τη δυνατότητα να λάβει από μόνη της τις αποφάσεις της. Αλλα ούτε και οι Βρυξέλλες τις παίρνουν, επειδή είναι δέσμιες του παλαιού πρότυπου της «σταθερής ανάπτυξης». Ίσως μετά τις εκλογές στη Γαλλία και τη Γερμανία αυτό καταστεί δυνατό, αν και εγώ πάντως αμφιβάλω.

Η κατάσταση απλά θα γίνει εκρηκτική, η Ελλάδα εντελώς απρόσμενα (για το ευρύ κοινό φυσικά) θα ανακοινώσει τη χρεωκοπία της και όλη η ευθύνη θα βαρύνει τους ηγέτες της. Ας μου επιτραπεί να επαναληφθώ: Η σύγχρονες πολιτικές πρακτικές και συνήθειες που έχουν επικρατήσει, δεν δίνουν τη δυνατότητα, όχι για να ληφθούν αποφάσεις, αλλά ούτε καν για να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα, όταν μάλιστα αυτά απειλούν άμεσα το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Ως εκ τούτου, τόσο η ΕΕ όσο και ο υπόλοιπος κόσμος θα παρακολουθούν πώς βασανίζονται οι Έλληνες, αλλά ρεαλιστικές αποφάσεις δεν πρόκειται να πάρουν Η κατάσταση επιδεινώνεται και εξαιτίας του γεγονότος ότι οι πραγματικοί δικαιούχοι όλων των ελληνικών πληρωμών είναι οι Τράπεζες, οι οποίες κατηγορηματικά δεν πρόκειται να επιτρέψουν τη διακοπή των πληρωμών. Πόσο μάλλον, αφού για πολλές από αυτές κάτι τέτοιο θα σήμαινε χρεοκοπία ή εξαφάνιση.

Από τα παραπάνω προκύπτει σαφώς ότι η επιστροφή όλων των μέχρι σήμερα συσσωρευμένων στον κόσμο χρεών είναι αδύνατη. Αυτά, ούτως ή άλλως, και κατά το παρελθόν συνήθως δεν επιστρέφονταν, αλλά αναχρηματοδοτούνταν. Ωστόσο, δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η επιστροφή τους θα πρέπει να αποκλειστεί, καθώς αυτό θα ισοδυναμούσε με το γρήγορο θάνατο ολόκληρου του σύγχρονου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Σε γενικές γραμμές, καλός τρόπος για έξοδο από αυτή την κατάσταση δεν υπάρχει και επομένως διαμορφώνεται ένας φαύλος κύκλος: Η πιθανότητα μιας ρεαλιστικής επίλυσης του προβλήματος είναι αδύνατη. Γεγονός που οξύνει την κατάσταση σε βαθμό που και να τη συζητά κανείς, είναι τρομερό. Η μοναδική ελπίδα για τους Έλληνες είναι να αποτινάξουν την κυβέρνηση που τους έχει επιβληθεί από την ΕΕ και να ανακοινώσουν χρεωκοπία, προκειμένου να κόψουν το γόρδιο δεσμό των προβλημάτων και να αναγκάσουν τους Ευρωπαίους πολιτικούς στις Βρυξέλλες και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά και σε όλο τον κόσμο, να λάβουν τουλάχιστον κάποιες αποφάσεις.

http://rbth.gr/