Αργκάν - Argania spinosa

Γνωρίζετε ότι τα κουκούτσια του φυτού Αργκάν πρέπει να περάσουν από το έντερο της κατσίκας και να μαζευτούν από τα περιττώματά της πριν χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή αργανέλαιου?

Αργκάν (Argania spinosa) και κατσίκα

Αργκάν - Argania spinosa

Το Αργκάν (Argania spinosa) ή Μαροκινό σιδηρόξυλο είναι ένα είδος δέντρου ενδημικό της ημιερήμου Sous, κοιλάδας του νοτιοδυτικού Μαρόκο και της αλγερινής περιοχής του Tindouf. Είναι το μοναδικό είδος του γένους Αργκάνια και το μόνο μέλος της οικογένειας Sapotaceae που συναντάται βόρεια της Σαχάρας. 

Η Argania spinosa είναι τοπικά γνωστή με το όνομα "δέντρο της ζωής". Πιστεύεται ότι τα δέντρα

χρονολογούνται από την Τριτοταγή περίοδο, κάπου ανάμεσα στα 65 με 1.6 εκατομμύρια χρόνια πριν και πως κάποια εποχή φύτρωναν σε όλη τη Βόρειο Αφρική και τη νότια Ευρώπη. Ένας αειθαλής αγκαθωτός θάμνος ή δέντρο με διάρκεια ζωής 150-200 χρόνια, που μπορεί να φτάσει τα 10 μέτρα ύψος ξεκινώντας από έναν ροζιασμένο και στριφογυριστό κορμό ή από πολλαπλά στελέχη. Τα φύλλα τους είναι μικρά, 2-4 εκ. σε μάκρος, έχουν οβάλ σχήμα με στρογγυλή άκρη. Τα λουλούδια είναι μικρά, με πέντε πέταλα σε ανοιχτό κιτρινοπράσινο χρώμα. Ανθίζει τον Απρίλιο. Οι καρποί έχουν 2-4 εκ. μήκος και 1.5-3 εκ. φάρδος. Έχουν μια παχιά, πικρή φλούδα που περιβάλλει έναν πολτώδη καρπό με πολύ γλυκιά μυρωδιά αλλά δυσάρεστη γεύση. Αυτός με τη σειρά του περιβάλλει ένα πολύ σκληρό κουκούτσι που περιέχει έναν, ή καμιά φορά δύο ή τρεις, μικρούς και πλούσιους σε λάδι σπόρους. Ο καρπός κάνει ένα χρόνο να ολοκληρώσει την ανάπτυξή του και τελικά ωριμάζει τον Ιούνιο με Ιούλιο του επόμενου χρόνου. 

Κατά τη διάρκεια ακραίων συνθηκών υγρασίας το δέντρο γίνεται προσωρινά αδρανές και επανέρχεται με τη επόμενη βροχή. Για να επιβιώσουν σε τόσο άνυδρες καταστάσεις βυθίζουν τις ρίζες τους σε βάθος 30 μέτρων. Το δέντρο έχει επίσης πιο επιφανειακές ρίζες που ονομάζονται "tivotantes" και απορροφούν τη βροχή. Δεν είναι καθόλου περίεργο που δεν φυτρώνουν και πολλά πράγματα κοντά τους μιας και τα δέντρα αυτά φημίζονται πως απορροφούν σχεδόν όλο το διαθέσιμο νερό. 

Σε μερικές περιοχές του Μαρόκο, το Αργκάν αντικαθιστά τα ελαιόδεντρα από πλευράς ζωοτροφής για τις κατσίκες. Επίσης στην κοινωνία των Βερβερίνων χρησιμοποιείται σαν πηγή ξυλείας και καύσιμης ύλης. Ειδικά κοντά στην Essaouira, πολλές κατσίκες σκαρφαλώνουν στα δέντρα αυτά. Τα κλαδιά των Αργκάν φέρουν άγρια ​​αγκάθια, που αποδεικνύονται αποτελεσματικό αποτρεπτικό μέτρο για όσους επιθυμούν να συλλέξουν τους καρπούς τους, όλους εκτός από τις απτόητες κατσίκες. Οι ντόπιοι περιμένουν να πέσουν οι καρποί στο έδαφος για να τους συλλέξουν. 

Ο καρπός του Αργκάν ωριμάζει τον Ιούλιο, όταν γίνει μαύρος και στεγνός. Μέχρι τότε οι κατσίκες κρατιούνται μακριά από τα δάση των Αργκάν από επιτηρητές. Τα δικαιώματα συλλογής των καρπών ελέγχονται από το νόμο και τις παραδόσεις. Τα κουκούτσια που μένουν μετά την κατανάλωση των καρπών από τις κατσίκες, συγκεντρώνονται, αλλά το λάδι που παράγεται από αυτά έχει δυσάρεστη γεύση και δεν καταναλώνεται ως τρόφιμο από τους ανθρώπους. Υπάρχει ένας αστικός μύθος ότι τα κουκούτσια του φυτού αυτού πρέπει να περάσουν από το έντερο της κατσίκας και να μαζευτούν από τα περιττώματά της. Κάποια όντως συλλέγονται κατ 'αυτόν τον τρόπο, αλλά αυτό χαλά το λάδι γιατί του προσδίδει τη χαρακτηριστική μυρωδιά της κατσίκας.

Το λάδι που παράγεται από καρπούς που δεν έχουν φαγωθεί από κατσίκες είναι το περίφημο αργανέλαιο. Το αργανέλαιο είναι λίγο πιο σκουρόχρωμο από το ελαιόλαδο, με μια ελαφριά κοκκινωπή απόχρωση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μαγείρεμα και λέγεται ότι έχει πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, όπως το ότι μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης, βοηθά στην κυκλοφορία του αίματος και ενδυναμώνει τις φυσικές άμυνες του οργανισμού. Υπάρχει διεθνώς ένα ενδιαφέρον για την καλλυντική του χρήση. Η παραγωγή του αργανέλαιου, που γίνεται κατά κύριο λόγο με παραδοσιακές μεθόδους, είναι μια μακρά διαδικασία. Κάθε κουκούτσι πρέπει να ανοιχτεί ώστε να αφαιρεθούν οι σπόροι και λέγεται ότι για να παραχθεί ένα λίτρο λαδιού χρειάζονται 20 ώρες δουλειάς. Αυτό που απομένει από του σπόρους μετά την εξαγωγή του λαδιού είναι μια πηχτή πάστα με σοκολατί χρώμα που ονομάζεται "amlou», η οποία γλυκαίνεται και προσφέρεται σαν σάλτσα για το ψωμί κατά τη διάρκεια του πρωινού στα νοικοκυριά των Βερβερίνων. Η γεύση της είναι παρεμφερής του φυστικοβούτυρου. Το ξύλο και τα τσόφλια των κουκουτσιών του δέντρου Αργκάν καίγονται για το μαγείρεμα, το ξύλο χρησιμοποιείται επίσης σαν διακοσμητικό σε κουτιά που φτιάχνονται στην Essaouira.  Τα νοικοκυριά τα οποία φτιάχνουν το δικό τους αργανέλαιο, συνήθως το χρησιμοποιούν γενικότερα για το μαγείρεμα. Επειδή είναι ακριβό, στα υπόλοιπα νοικοκυριά χρησιμοποιείται πιο σπάνια - μόνο για τις σαλάτες για παράδειγμα. Λίγες σταγόνες αργανέλαιου στο κουσκούς πριν σερβιριστεί, δίνουν ένα πλούσιο άρωμα που θυμίζει ξηρούς καρπούς. Η παραγωγή του Αργκάν είναι ακόμη μια κατά κύριο λόγο αγροτική βιομηχανία, που διευθύνεται κυρίως από γυναίκες. Αλλά πολύς κόσμος πιστεύει ότι αν το αργανέλαιο γινόταν περισσότερο γνωστό θα μπορούσαν να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας στην περιοχή καθώς επίσης θα αναβαθμιζόταν το περιβάλλον.
Η έκταση και η πυκνότητα των εκτάσεων των δένδρων Αργκάν μειώνεται με ανησυχητικό τρόπο. Σε λιγότερο από έναν αιώνα, έχει εξαφανιστεί περισσότερο από το ένα τρίτο των δασών και η μέση πυκνότητα των δέντρων έχει μειωθεί από τα 100 στα 30 δέντρα ανά εκτάριο. Τα δάση των φυτών αυτών καλύπτουν τώρα 8.280 τ.χλμ. και έχουν ανακηρυχθεί ως οικολογικά προστατευόμενη περιοχή από την UNESCO. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι το δένδρο Αργκάν δεν είναι ένα "απολιθωμένο" είδος που σιγά-σιγά πεθαίνει, αλλά αντιθέτως είναι το δέντρο του μέλλοντος για ορισμένες άνυδρες περιοχές. Έτσι, καθώς η εμφάνιση κατσικιών στα δέντρα είναι πια ελεγχόμενη και σπάνια, ελπίζεται ότι τα δάση των δένδρων Αργκάν θα καλύψουν μεγαλύτερες εκτάσεις, εξασφαλίζοντας την επιβίωση για τους Βερβερίνους, αλλά και διασφαλίζοντας το μέλλον ενός "απίθανου" και "πολυτάλαντου" φυτού και την "" που βρίσκεται στην "πράσινη κουρτίνα πύλη" της Σαχάρας.

πηγή