Οι Ελληνες ζωγράφιζαν την Ψυχή στα αγγεία τους σαν φτερωτό Ον, κόρη ή παιδί, που έβγαινε από το στόμα των πεθαμένων, συμβολίζοντας την ζωή που φεύγει με την τελευταία πνοή. Ετσι αρχικά η ψυχή συνδεόταν με την Πνοή το ζωτικό άνεμο, το πνεύμα.
Υστερα ταυτίστηκε με την πεταλούδα ως σύμβολο, δηλ. ένα σκουλίκι (το γήινο υλικό σώμα) που έχει φτερά πετάει, έχει μικρή διάρκεια ζωής είναι ασταθές και δεν παίρνει ύψος.Αυτός είναι ο ψυχισμός μας, αντίθετα με τον Αετό, σύμβολο των θείων Πνευματικών δυνάμεων.
Η Ψυχή σαν Πεταλούδα
Η πεταλούδα στους παραδοσιακούς πολιτισμούς ήταν σύμβολο της ψυχής, επειδή αλλάζει από γήινη κάμπια, μέσω διάλυσης σε ουράνιο φτερωτό πλάσμα. Υποδηλώνει αναγέννηση και ανάσταση και όπως και ο διπλός πέλεκυς είναι ένα σύμβολο της Μεγάλης Θεάς.
Οι Ελληνες απεικόνιζαν την Ψυχή των νεκρών σαν μικρά φτερωτά όντα, ως πτηνά, νυκτερίδες, χρυσαλλίδες, τα οποία καλούνται και "ψυχές". Στην Ινδία μία άσπρη πεταλούδα είναι ένα πνεύμα νεκρού, ενώ στον Χριστιανισμό ήταν σύμβολο Ανάστασης, επειδή τα στάδια της ανάπτυξής της είναι ζωή, θάνατος και Ανάσταση. Μερικές φορές απεικονίζεται στο χέρι του Χριστού. Από τις Μυκήνες του 1500πΧ, προέρχεται αυτή η πεταλούδα, που αντιπροσωπεύει την Μεγάλη Μητέρα. Οπως και εκείνη, έτσι και η πεταλούδα, περιέχει μέσα της όλες τις προηγούμενες ενσαρκώσεις, και την υπόσχεση των μελλοντικών γεννεών. Το σχήμα θυμίζει τον Μινωικό διπλό Πέλεκυ.
Από την Μινωική Κρήτη σε σφραγιδόλιθο βλέπουμε αυτήν την πεταλούδα, με απλωμένα φτερά, που έχουν σχήμα ματιού και συμπληρώνονται κάτω από τρείς ομόρροπες καμπύλες γραμμές. Το σώμα είναι ατρακτόσχημο, με λεία επιφάνεια.Επίσης έχουν βρεθεί πεταλούδες σε σφραγίδες στα Γουρνιά, στην Κνωσό, στην Αγ. Τριάδα, στο Ρούτσι της Πύλου. Ο Evans τονίζει την συμβολική σημασία της παράστασης της πεταλούδας, όπως και της χρυσαλλίδας, για την Αθανασία της Ψυχής. Πιστεύει ακόμη ότι οι σφραγίδες με πεταλούδες κατέχουν μαγική δύναμη, για την προφύλαξη από τα πνεύματα.Οι παραστάσεις πεταλούδας και μέλισσας στα χθόνια ιερά του Catal Huyuk, αφήνουν να εννοηθεί το αρχικό συμβολικό νόημα του κύκλου της ζωής και του θανάτου που υπόκειται στις μορφές αυτές.
Σε ένα δακτυλίδι από την Λακωνία, το οποίο βρέθηκε το 1889 στον θολωτό τάφο του Βαφειού, εικονίζονται δύο μορφές μία αντρική (σκιρτητής-θυρσοτινάκτης) και μία γυναικεία (χορεύτρια-νύμφη), σε οργιαστικό χορό. (Στάθης Βάλλας, Μινω-Μυκηναικός Διόνυσος).
Στα αριστερά του άνδρα υπάρχει ένα δένδρο και πάνω από τον ώμο της γυναίκας υπάρχει μικρό έντομο, που ο Evans το χαρακτήρισε "χρυσαλλίδα"*.
Το παράξενο είναι, ότι υπάρχουν δύο στίγματα πάνω από το κεφάλι της Νύμφης** που μοιάζουν με κεραίες "Κερα'ί'ς Νύμφη". Ο Ησύχιος μας δίνει το πολύτιμο ότι Κερα'ί'ς είναι η κορώνα, ένα είδος στεφανιού.Φαίνεται ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στην κεραία και στο στεφάνι και ότι πιθανόν το ζευγάρι θα επιδοθεί στο Μυστήριο του Ιερού Γάμου. Αν παρατηρήσουμε καλύτερα, στο κεφάλι της Νύμφης φαίνεται μία μεταμόρφωση. Το μακρόσυρτο πρόσωπο, στο οποίο τα αναγνωριστικά μέρη λείπουν σχηματίζει ένα σώμα εντόμου, πεταλούδας ή μέλισσας. Ο Evans αναφέρει ότι πάνω από το κεφάλι της χορεύτριας διακρίνεται μία χρυσαλλίδα. Επειδή και η χρυσαλλίδα είναι στην πραγματικότητα μία νύμφη, που εξέρχεται σε νέα μορφή ζωής, μέσα από ένα αραχνο'ύ'φαντο πέπλο (αιγίς), σαφώς καθαρή και αμίαντη. Δίπλα από την χρυσαλλίδα είναι ένα στάχυ, που συμβολίζει την γονιμότητα, την ευ-καρπία.
Στη "Φωνή της Σιγής",που η Ε.Π.Μπλαβάτσκυ μετέφρασε,- μεταφέροντας έτσι στην Δύση αποσπάσματα από το "Βιβλίο των Χρυσών Κανόνων", ένα αρχαίο έργο της Ανατολής, που ήταν γραμμένο στην Ιερατική γλώσσα "Senzar"-, συναντάμε την ίδια αντίληψη για την Ψυχή σαν Πεταλούδα.
"Παρασυρμένη πρός την εκτυφλωτική φλόγα της λάμπας,
η νυχτερινή πεταλούδα είναι καταδικασμένη να χαθεί μες
το πηχτό λάδι. Η αστόχαστη ψυχή, που αφήνει κάθε ευκαιρία
να αγωνιστεί με τον δαίμονα της πλάνης, τον σαρκαστικό,
θα ξαναγυρίζει πάλι πρός την γή, σκλάβα του Mara
(η προσωποποίηση του πειρασμού, αυτό που σκοτώνει την Ψυχή)
Κοίτα τις λεγεώνες τις ψυχές! Παρατήρησε πως περιπλανιούνται
πάνω από την τρικυμισμένη θάλασσα τηs ανθρώπινης ζωής,
πως αιμόφυρτες, εξαντλημένες, με σπασμένες φτερούγες,
πέφτουνε η μία ύστερα από την άλλη μές τα φουσκωμένα κύματα.
(Φωνή της σιγής, σελ. 19, εκδ. Θεοσοφική Εταιρία)"
---------------------------------------------------------------
*Χρυσαλλίς :η κάμπια που κλείνεται μέσα στο κέλυφος και εκεί μεταβάλλει μορφή και σχήμα. Η χρυσόχρους κάμπια των Ψυχών
** Νύμφη :η πραγματικά φωτεινή γυναίκα, που είναι έτοιμη να γεννήσει. Η γυναίκα δηλ. που έφτασε σε ηλικία έργων γάμοιο. Νυ= πραγματικά, Μ= σχήμα, στάση γυναίκας κατά την στιγμή της γέννας, Φ= φωτεινός. (Μινω-Μυκηναικός Διόνυσος, Στάθης Βαλλας).
H Ψυχή και η Μεγάλη Μητέρα
"Ολοι οι Θεοί είναι Ένας Θεός, όλες οι Θεές είναι Μία Θεά και υπάρχει ένας Μυητής".
Η Θεά Μητέρα, η Μεγάλη Θεά δεν είναι άλλη από την Ψυχή του Κόσμου, στις διάφορες εκφράσεις της και από αυτήν εκπορεύονται οι ατομικές Ψυχές.
Οι διάφορες Κοσμογονίες δείχνουν πως κάθε έθνος θεωρούσε την Συμπαντική Ψυχή , την Μεγάλη Θάλασσα, την Βασίλισσα των Ουρανών σαν τον Νού του Δημιουργού Πλάστη και πως ονομαζόταν Μητέρα. Είνα η Anima Mundi, η Παγκόσμια Ψυχή του Πλάτωνα,ο φορέας του Φωτός, το δοχείο των μορφών, το Θείο Πνεύμα των Αιγυπτίων, το Αγιο Πνεύμα των Χριστιανών, το Ακάσα των Ινδουιστών,η Μήτρα του Σύμπαντος.
Το Πνεύμα της κυβερνά τα αστραφτερά ύψη του Ουρανού, την θάλασσα, την θρηνητική σιωπή του κάτω κόσμου. Λατρεύεται με πολλές όψεις και είναι γνωστή με αμέτρητα ονόματα. Είναι το θηλυκό Αρχέτυπο, η πηγή κάθε ζωής. Είναι η Βασίλισσα του Ουρανού, αυτή που κρατάει τα κλειδιά της γονιμότητας. των πυλών της γέννησης και του θανάτου
Μία δύναμη διασκορπισμένη σε όλη την δημιουργία.
Κυβερνήτης των τριών Κόσμων είναι η ίδια αρχή σε τρία επίπεδα.Στο Πνευματικό, Ουράνιο επίπεδο είναι η Ουράνια Αφροδίτη, τον Αστρικό Κόσμο είναι η Σελήνη ή η Περσεφόνη και στο Φυσικό κόσμο είναι η Δημήτηρ (Γή-Μήτηρ).
Χωρίς αυτήν την αρχή που ονομάζουμε ΜΑΝΑΣ (Νοητικό) στο ανθρώπινο επίπεδο και είναι εκπομπή και ουσία της καθαρής αρχής ΜΑΧΑΤ, (Συμπαντική Ψυχή) δεν θα αξίζαμε περισσότερο από τα ζώα.
Στην Κατώτερη όψη της είναι το Αστρικό Φώς.
Η Χρυσή Αφροδίτη είναι η Αφυπνίστρια, η Επιθυμητή. Ως εξώτερο διάστημα στέλνει το κάλεσμά της και ο Πατέρας των πάντων ανταποκρίνεται και αρχίζει να ερωτοτροπεί. Εκείνη ξύπνησε την επιθυμία του και δημιουργήθηκαν οι κόσμοι. Αυτή είναι που Αφυπνίζει.
Ο Πλανήτης Αφροδίτη είναι ο πιό απόκρυφος, ο πιό δυνατός, ο πιό Μυστηριώδης από όλους τους πλανήτες. Η Ε.Π.Μπλαβάτσκυ αναφέρει ότι η Αφροδίτη είναι εκείνη της οποίας είναι πιό έκδηλη η επίδρασή της επί της Γής και η σχέση της με την Γή. Ο Πυθαγόρας την ονόμαζε SOL ALTER, άλλο Ηλιο.
Η Σελήνη ή η Περσεφόνη είναι η Βασίλισσα του Αδη, που κυβερνά τα βασίλεια του ύπνου και του θανάτου. Πολυάριθμες είναι οι παραδόσεις που την ορίζουν σαν την χώρα των νεκρών. Το μεταθανάτιο ταξείδι της Ψυχής στην Σελήνη διατηρήθηκε και σε εξελιγμένους πολιτισμούς (Ινδία, Ιράν,Ελλάδα). Για τους Ινδούς είναι ο "δρόμος των Ψυχών". οι ψυχές ξεκουράζονται στην Σελήνη, περιμένοντας μία καινούργια ενσάρκωση, κατ' αντιδιαστολή με την πορεία του Ηλιου ή του "δρόμου των Θεών" που παίρνουν οι μυημένοι, αυτοί δηλ. που έχουν λυτρωθεί από την πλάνη της άγνοιας.
Οι ψυχές των νεκρών αφού περνούσαν την γέφυρα Cinvat κατευθύνονταν πρός τα άστρα και αν ήταν ενάρετες φτάναν στην Σελήνη, έπειτα στον Ηλιο, ενώ οι πιό ενάρετες εισχωρούσαν στο άπειρο φώς του Αχούρα Μάζντα. Ο Πυθαγορισμός δίνει νέα ώθηση στην αστρική Θεολογία, κάνοντας γνωστή στον λαό την έννοια του Ουράνιου στερεώματος : στην Σελήνη βρίσκονταν τα Ηλύσια πεδία, όπου αναπαύονταν οι ήρωες και οι Καίσαρες. Σελήνη η χώρα των νεκρών, Σελήνη, αναγεννητικό καταφύγιο των Ψυχών. Τα νησιά των Μακάρων και ολόκληρη η μυθική γεωγραφία του θανάτου προβλήθηκαν στα Ουράνια επίπεδα ¨Σελήνη, Ηλιο, Γαλαξία.
Ηλιος και Σελήνη γονιμοποιούν την Γή την μικροκοσμική Μητέρα, και αυτή με την σειρά της συλλαμβάνει και γεννάει.
Η Μεγάλη Μητέρα , Η Ψυχή και το Κοσμικό Δένδρο-Αξονας
Ο Κόσμος είναι ιδωμένος με την μορφή ενός γιγαντιαίου δένδρου. Αυτό το βλέπουμε σε όλες τις παραδόσεις των λαών.
Στις Ουπανισάδες βλέπουμε ότι το Σύμπαν είναι ένα αντεστραμμένο δένδρο που βυθίζει τις ρίζες στον Ουρανό και απλώνει τα κλαριά του πάνω στη γή ολόκληρη. Ετσι πάντα το Κοσμικό δένδρο συσχετίζεται με την Ψυχή του Κόσμου και την Μεγάλη Θεά. Ο Πλάτωνας είχε πεί ότι και ο άνθρωπος είναι ένα αναποδογυρισμένο φυτό, που οι ρίζες του απλώνονται στον Ουρανό και τα κλαριά πρός την γή.
Το δένδρο είναι σύμβολο του ανθρώπου και του Σύμπαντος. Είναι "ο δρόμος των Ψυχών με τα 7 ή τα 9 σκαλοπάτια". Στη Ρατοτούνγκ είναι ένα δένδρο που ονομάζεται "η Θρήνουσα Δάφνη". Εκεί οι ψυχές πρέπει να πιαστούν από το κλαδί του γερικου αυτού δένδρου. Αν το κλαδί δεν σπάσει ξαναγυρίζουν στην γή, αν σπάσει πέφτουν στο δίχτυ ενός δαίμονα που τις τρώει. Είναι το δένδρο της ζωής και του θανάτου. Στις Ουπανισάδες συναντάμε την ίδια αντίληψη. Υπάρχουν δύο δρόμοι. Ο δρόμος των θεών και ο δρόμος των πατέρων , ο δρόμοςτης φωτιάς και ο δρόμος του καπνού. Οι Ψυχές αφήνοντας τον κόσμο ακολουθούν τον ένα ή τον άλλο δρόμο, ανάλογα με το επίπεδο που έχουν φτάσει.
Εκείνοι που έχουν φτάσει στην τελειότητα, φεύγουν από τον δρόμο των θεών, για να μην ξαναγυρίσουν ποτέ ξανά στην γή σε μία πορεία πρός το Φώς, πρός τον Αιώνιο Ηλιο. Οι άλλοι ακολουθούν τον δρόμο των προγόνων, που τους οδηγεί στο Candraloka, τον κόσμο της Σελήνης. απ' όπου ξαναγυρίζουν πίσω στην γή για να ξαναγεννηθούν. (Μπαγκ. Γκιτά, Κεφ. 8ο. 23).
Παρόμοια αντίληψη συναντάμε στην Αρχαία Ελλάδα, μέσα από τον Πλούταρχο, που είναι πιό επεξηγηματικός. Ξέρει ότι ο άνθρωπος είναι τρισυπόστατος μιά και αποτελείται από το σώμα, την ψυχή και το πνεύμα. Ο άνθρωπος γνωρίζει δύο θανάτους, γράφει ο Πλούταρχος. Ο πρώτος λαμβάνει χώρα πάνω στην Γή, στη Δήμητρα (Δα-Ματερ, Γή-Μητέρα), όταν το σώμα χωρίζεται από το σύνολο Ψυχή-νούς και ξαναγίνεται χώμα. Γι αυτό οι Αθηναίοι τους νεκρούς τους ονόμαζαν "Δημήτριους". Ο δεύτερος πραγματοποιείται στην Σελήνη, στην Περσεφόνη, όταν η Ψυχή αποσπάται από τον νού και απορροφάται μέσα στην Σεληνιακή υπόσταση. Η Ψυχή παραμένει στην Σελήνη, διατηρώντας για λίγο καιρό τα όνειρα και τις αναμνήσεις της ζωής. Οι δίκαιοι "αποξηραίνονται" γρήγορα. Οι Ψυχές των φιλόδοξων, των πεισματικών και όσων αγαπούν το σώμα τους, έλκονται αδιάκοπα από την γή και η απορρόφησή τους απαιτεί πολύ χρόνο. Ο νούς έλκεται και γίνεται δεκτός στον Ήλιο, στην ουσία με την οποία αντιστοιχεί η λογική.
Το ανθρώπινο Ον λοιπόν, έχει μία Φυσική ,μία ψυχική και μία Νοητική ζωή, που διαδραματίζεται σε τρείς σφαίρες, 3 κόσμους.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ : Αγγελικός Ηλιος Πνεύμα Αετός
ΨΥΧΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ : Αστρικός Σελήνη Ψυχή Πεταλούδα, μέλισσα-Νύμφη
ΦΥΣΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ : Γηινος Γή Σώμα Σκουλίκι
Η Ψυχή και ο διπλός Πέλεκυς
Ο διπλός πέλεκυς είναι έμβλημα των Ουρανίων θεών, σύμβολο δύναμης και κατανίκησης του λάθους. Αντιπροσωπεύει την ιερή ένωση του Ουράνιου θεού και της Γήινης θεάς, σύμβολο ιερογαμίας.
Για τους Βουδιστές είναι ο καταστροφέας του τροχού της γέννησης και του θανάτου και για τους Κέλτες υποδηλώνει μία θεία ύπαρξη, έναν αρχηγό, έναν πολεμιστή. Στην Ρωμαική εποχή ο Πέλεκυς των ραβδούχων είναι σύμβολο δικαιοσύνης. Από τα Μινωικά θρησκευτικά σύμβολα είναι το κυριώτερο και είναι γνωστότατο, όπως ο σταυρός στον χριστιανισμό, αν και οι περισσότεροι από τους ερευνητές του Μινωικού Πολιτισμού θεωρούν τον πέλεκυ κάτι περισσότερο από σύμβολο, τον θεωρούν ενσάρκωση της ίδιας της Θεότητας.
Στις Ελληνικές αγγειογραφίες βλέπομε να τον κρατούν οι θεοί,και οι ιερείς, έτσι ώστε αποκτά μία θρησκευτική σημασία,διότι είναι ιερό σκεύος. Στην Κρήτη απεικονίζεται συνήθως πάνω από το κεφάλι της θεάς ή τον κρατά με τα δυό της χέρια.
Στην Αγία Τριάδα βρέθηκε Πέλεκυς που πάνω του είναι χαραγμένη η πεταλούδα σύμβολο της Ψυχής. Πολλές φορές παρουσιάζεται ο πέλεκυς με διπλές γωνιώσεις των ακμών και ο Evans ισχυρίζεται ότι παριστάνεται η ένωση του θείου ζεύγους μιας ηλιακής και μιας σεληνιακής θεότητας.
Πολλές φορές επίσης ο πέλεκυς βρίσκεται στο κέντρο των "ιερών κεράτων. Στο σπήλαιο της Πατσού βρέθηκαν πήλινα κέρατα όπου έφεραν στην μέση έναν διπλό πέλεκυ. Είναι τα κέρατα του Ταύρου, όπου ο Evanς τα ονόμασε "κέρατα καθιερώσεως", επειδή είναι τόποι καθιέρωσης όπου τοποθετούνται τα ιερά αντικείμενα, όπως η Αγία Τράπεζα στον Χριστιανισμό. Συσχετίζονται επίσης και με την τελετουργική χειρονομία των υψωμένων χεριών, που τη συναντάμε και στην Αίγυπτο ή το σύμβολο του ανατέλλοντος ηλιου μέσα από τα δύο βουνά. Αυτό υποστηρίζει ο Kristensen, που παρατηρεί ότι ο Ταύρος είναι σύμβολο της Γής που καρποφορεί και ότι οι Αιγύπτιοι αποκαλούσαν τα 4 ακρα της Γής "κέρατα της Γής". Η Γή παραβάλλεται πρός τον Ταύρο και ο διπλός Πέλεκυς με τον ήλιο, είναι ο ηλιακός δίσκος που βγαίνει από το μεγάλο όρος, το όρος της αφετηρίας των πηγών.
Σύμβολο της Πνευματικής Αθανασίας και της Σοφίας του Ιερού Ζεύγους Ουρανού και Γής (Ηλιος - Σελήνη), σύμβολο της ενωμένης τους Δύναμης πάνω στην Γή, στους Εσωτερικούς βαθμούς των Κρητικών Μυστηρίων είχε την σημασία της ένωσης των δύο δυνάμεων της Φύσης, της Παραγωγικής και της Γονιμοποιού. Το σημαντικώτερο μέρος των Μεγάλων Μυστηρίων, με τις ενωμένες δυνάμεις της Θεάς Μητέρας και του Θείου συντρόφου της, σε μία Ιερή Ενωση, ήταν η απόκτηση από τους Μύστες του Χρυσού Διπλού Πέλεκυ.
Στο σχήμα που έχουμε με τους τρείς κόσμους , τους τρείς κύκλους, ο κεντρικός κύκλος αντιπροσωπεύει την Ψυχή σε εξέλιξη που μεταμορφώνεται και ο πιό πάνω το Πνεύμα. Βλέπουμε ότι τα μέρη που αποσπώνται από την σύνδεση των κύκλων μοιάζουν με Πελέκεις που έχουν διπλή κόψη. Ο διπλός Πέλεκυς συμβολίζει την διπλή κίνηση πρός τα μέσα και πρός τα έξω, που πρέπει να πραγματοποιείται από τον υποψήφιο στην Μύηση. Συνοψίζει τον Νόμο της Δράσης και της αντίδρασης που υπάρχει στη Φύση. Ονομάζεται και Λάβρυς που σχετίζεται με το "οργώνω" και από εκεί βγαίνει η λέξη λαβύρινθος= οίκος του λάβρυος. Είναι όπλο και εργαλείο ταυτόχρονα για την Εσωτερική μάχη του ανθρώπου, επιτρέποντάς του να εισχωρήσει με ετοιμότητα στον "Λαβύρινθο" της ζωής. Είναι το μαγικό σύμβολο που επιτρέπει να χαραχθεί η Ατραπός της εξέλιξης, να βρεθεί και να σκαφτεί ο "Ιερός" χώρος μεταξύ του Ουρανού και της Γής. Βρίσκεται στο κέντρο του Λαβύρινθου, εκεί που γίνεται το πέρασμα του οριζόντιου κόσμου με τον κάθετο. Ο Λαβύρινθος είναι η σχηματική παράσταση του Σπήλαιου, του δρόμου-περάσματος από τον ένα κόσμο στο άλλο. Κάθε νίκη πάνω στον εαυτό μας είναι ένα χτύπημα για τον Μινώταυρο και ο μεγάλος θάνατός του είναι η τελική νίκη πάνω στον εαυτό μας.
Γιαυτό είναι απαραίτητο ο μαθητής να δαμάσει αυτό το όπλο, τον διπλό του Πέλεκυ, την Ψυχή του, ετοιμάζοντάς την με την διπλή εργασία την Εσωτερική και την Εξωτερική. Το να κάνουμε σωστές πράξεις και να έχουμε καθαρές σκέψεις, είναι το επίτευγμα μιας καλά δαμασμένης ψυχής, που έχει συμφιλιώσει τις αντιθέσεις κάνοντας εφικτή την "Ιερογαμία".
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μπαγκαβάτ Γκίτα, εκδόσεις Καρδαμίτσα
- Πραγματεία πάνω στην Ιστορία των Θρησκειών, Μ. Eliade,εκδόσεις Χατζηνικολή
- Σημειώσεις Ψυχολογίας, Νέα Ακρόπολη.
- Μινω-μυκηναικός Διόνυσος, Στάθης Βάλλας, εκδόσεις Νέα Σύνορα, ΑΑ Λιβάνη.
- Κρητομυκηναική θρησκεία, από τις παραδόσεις του Σ. Μαρινάτου, Αθήνα 1948.
- Ερως, Παναγής Λεκατσάς, εκδόσεις Δίφρος
- Τα Μυστήρια των Γυναικών, Εσθερ Χαρντινγκ, Αντίνεα 1979
- Λεξικό των Συμβόλων, Τζ. Κούπερ, Πύρινος Κόσμος.
- Η Φωνή της Σιγής, Ε.Π.Μπ. , εκδόσεις Θεοσοφική Εταιρεία.
- Μυστική διδασκαλία, Ε.Π.Μπ.
- Τα αρχαία Μυστήρια, Διδώ Καλλέργη.
Πηγή απο http://www.nea-acropoli-heraklio.gr/1/328.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου