Θυμάρι:το βότανο με την ισχυρότερη αντιμικρoβιακή και αντισηπτική δράση

Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική του ονομασία είναι Thymus vulgaris (Θύμος ο κοινός). Απαντάται στις νότιες και μεσογειακές περιοχές της Ευρώπης σε διάφορες περιοχές της Ασίας και καλλιεργείται στη βόρεια Αμερική.
Το συναντούμε με τις ονομασίες θυμάρι, θρούμπι και μελιτζίνι. Είναι μικρός θάμνος που το ύψος του δεν ξεπερνά τα 40 εκατοστά. Έχει χρώμα γκριζωπό. Στελέχη ξυλώδη, ανορθωμένα, πολύ διακλαδισμένα, τετράγωνα. Φύλλα μικρά, ωοειδή, με καρουλιασμένη παρυφή, χνουδωτά από κάτω. Άνθη μικρά, ρόδινα, σε κόρυβο. Είναι άριστο μελισσοκομικό φυτό. Οι μέλισσες αυτή την εποχή βρίσκονται κατά δεκάδες πάνω σε κάθε θάμνο ρουφώντας το νέκταρ για να παράγουν το καταπληκτικό θυμαρίσιο μέλι.
Στην Ελλάδα υπάρχουν
23 αυτοφυή είδη και τα πιο σημαντικά είναι 1) Το Αγριοθυμάρι το οποίο είναι μικρός θάμνος με βλαστούς ξυλώδεις ξαπλωμένους. Βρίσκεται σε πολλές βραχώδεις, ορεινές, ξηρές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας.
2)Το Χαμοθρούμπι το οποίο είναι πολύ κοινό σε διάφορες πεδινές περιοχές και λιβάδια της Μακεδονίας και της Θράκης. και 3) το Σμάρι ή θυμάρι της Aττικής το οποίο βρίσκεται σε διάφορες βραχώδεις περιοχές της Αττικής, της Αχαΐας, Κορινθίας και Ολύμπου.

Ιστορικά στοιχεία:
Στην αρχαία Ελλάδα το θυμάρι καίγονταν σαν θυμίαμα στους ναούς.
Οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν ως βαλσαμωτικό και αρωματικό. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε ως απολυμαντικό για διάφορες ασθένειες από τον 1ο αιώνα μ.Χ. Ο Πλίνιος το συνιστούσε ως αντίδοτο για τα δαγκώματα των φιδιών, το δηλητήριο των «θαλάσσιων όντων» και τον πονοκέφαλο.
Οι Ρωμαίοι έκαιγαν το φυτό πιστεύοντας ότι ο καπνός του απωθεί τους σκορπιούς και το χρησιμοποιούσαν στο μπάνιο τους για να αποκτήσουν σφρίγος και ενεργητικότητα. Στο Μεσαίωνα οι γυναίκες κεντούσαν κλαδιά θυμαριού για τους περιπλανώμενους ιππότες για τον ίδιο λόγο.
Κατά τον 16ο αιώνα καθιερώθηκε ως φάρμακο στην Ευρώπη.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν το πυκνό βραστάρι για την καταπολέμηση της ψώρας. Διαλύματα θυμαριού με σαπούνι χρησιμοποιούσαν οι χειρουργοί για την απολύμανση των χεριών.
Στην Κρήτη εκτιμούσαν από παλιά τις αντισηπτικές και αντιμικροβιακές του ιδιότητες. Μασούσαν τα άνθη ή τα έτριβαν στα ούλα τους για να κάνουν γερά δόντια. Έτριβαν επίσης με άνθος τις φλύκταινες της ευλογιάς για να μην αφήσει σημάδια. Έπλεναν με το αφέψημα του βοτάνου τις κόντρες των γαϊδουριών (πληγές από το σαμάρι). Το θυμόλαδο μαζί με άλλα αρωματικά λάδια το χρησιμοποιούσαν κατά των ρευματισμών. Με αυτό άλειφαν εξωτερικά το στομάχι στους πάσχοντες από δυσπεψία. Τέλος τα γαρύφαλλα του Θύμου (ο καρπός που μένει μετά την πτώση των ανθέων) ήταν ωφέλιμα στον βήχα.

Συστατικά-χαρακτήρας:
Έχει δριμεία γεύση, ελαφρά πικρό, θερμό και ξηραντικό. Στο φυτό υπάρχει μέχρι 2,5% πτητικό έλαιο (το οποίο περιέχει θυμόλη, καρβακρόλη, κυμόλη, λιναλόλη, βορνεόλη), πικρά στοιχεία , τανίνη, φλαβονοειδή και τερπενοειδή. Η θυμόλη είναι ισχυρό αντισηπτικό, 25 φορές πιο δραστικό από τη φαινόλη, έναντι της οποίας υπερτερεί γιατί δεν ερεθίζει τους βλεννογόνους.

Άνθιση – συλλογή – χρησιμοποιούμενα μέρη:
Τα μέρη του θυμαριού που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς είναι τα φύλλα και οι ανθοφόρες κορφές που συλλέγονται από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο, σε ξηρή και ηλιόλουστη ημέρα. Αφαιρούμε τα φύλλα από τα ξερά κλαδιά.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Δρα ως άφυσο, αντιμικροβιακό, αντισπασμωδικό, αποχρεμπτικό, στυπτικό και ανθελμινθικό.
Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του σε πτητικό έλαιο, είναι πολύ καλό άφυσο για περιπτώσεις δυσπεψίας και νωθρής πέψης. Το έλαιο αυτό είναι επίσης μια ισχυρή αντισηπτική ουσία. Αυτός είναι ο λόγος που το χρησιμοποιούμε σήμερα μέσα στις οδοντόκρεμες. Εξωτερικά χρησιμοποιείται σαν λοσιόν για μολυσμένα τραύματα αλλά και εσωτερικά για αναπνευστικές και πεπτικές λοιμώξεις. Χρησιμοποιείται ακόμα για γαργαρισμούς στη λαρυγγίτιδα και αμυγδαλίτιδα καταπραΰνοντας τον ερεθισμένο λαιμό και τον ερεθιστικό βήχα. Κάνει πολύ καλό στο βήχα γιατί προκαλεί απόχρεμψη και μειώνει τους περιττούς σπασμούς.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη βρογχίτιδα, τον κοκίτη και το άσθμα. Λόγω της ήπιας στυπτικής του δράσης είναι χρήσιμο στην παιδική διάρροια και τη νυχτερινή ενούρηση.
Τα φύλλα του θυμαριού, όταν ξεραθούν, αποκτούν καφέ πράσινο χρώμα και αναδύουν το άρωμα τους όταν θρυμματιστούν. Η γεύση τους είναι πολύ δυνατή, ελαφρώς καυστική και πλούσια. Μαζί με τους αποξηραμένους ανθούς χρησιμοποιούνται σαν μπαχαρικό σε μια μεγάλη ποικιλία φαγητών όπως τα ψάρια, τα κρέατα, τις σάλτσες, τις σούπες, τα λαχανικά, τις σαλάτες, τη φρέσκια ντομάτα, σε ζυμαρικά, σε τυριά, στα αυγά ακόμη και στο βούτυρο. Είναι ένα από τα βασικά συστατικά του λικέρ βενεδικτίνη.

Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε δύο κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε 10 λεπτά. Το ρόφημα πίνεται τρεις φορές την ημέρα.

Προφυλάξεις:
Σε περίπτωση εγκυμοσύνης αποφεύγουμε τις θεραπευτικές δόσεις θυμαριού και θυμέλαιου γιατί το βότανο είναι διεγερτικό της μήτρας. Επίσης το θυμέλαιο μπορεί να ερεθίσει τους βλεννογόνους για αυτό πρέπει να το αραιώνετε πάντα καλά. Αντενδείκνυται στα έλκη στομάχου και ασθένειες του συκωτιού. Μακροχρόνια χρήση μπορεί να προκαλέσει διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδούς και εμέτους. Πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση του αιθέριου ελαίου μαζί με αλκοόλ γιατί αυτό αυξάνει την απορροφητικότητά του και μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο. Σύμφωνα μάλιστα με λαϊκούς θεραπευτές το άγριο θυμάρι μπορεί να βοηθήσει έναν αλκοολικό να κόψει το ποτό προκαλώντας του εμετό, διάρροια, εφίδρωση, δίψα και αποστροφή για το αλκοόλ. 

*Άρθρο του Σάκη Κουβάτσου στα Χανιώτικα Νέα

και ο μύθος λέει:

ο τόπος στον οποίο φύεται  θυμάρι  έχει ευλογηθεί από τις νεράιδες!!!!

και............... 
οι αρχαίοι Έλληνες το είχαν αφιερώσει στην Αφροδίτη και στον Άρη!!!!
στους θεούς της δύναμης...
του θάρρους... 
της ομορφιάς....και...
του έρωτα....
κανείς δεν αμφισβητούσε πως προκαλούσε και ενίσχυε τον ερωτικό πόθο...
την δύναμη....το θάρρος!!!!
ήταν το σύμβολο της γενναιότητας για αυτούς!!!! 

υποστήριζαν πως έφτανε να σκορπίσουν στις αίθουσες φρεσκοκομμένο θυμάρι για να κυριευτούν οι καλεσμένοι από εφορία και ερωτική διάθεση!!!!

ούτε και αυτός ο μεγάλος τύραννος Διονύσιος ο Πρεσβύτερος των Συρακουσών δεν υποτιμούσε αυτή την τακτική στα περίφημα συμπόσια που διοργάνωνε!!!!
η σύνδεσή του με το θάρρος και την δύναμη είχε φωλιάσει στις παραδόσεις των αρχαίων λαών!!!!
οι Ρωμαίοι στρατιώτες έριχναν στο μπάνιο τους θυμάρι για να αποχτήσουν θάρρος και δύναμη και...
έκαιγαν θυμάρι στις εξοχικές τους κατοικίες(είχαν και τότε) για να απομακρύνουν τα δηλητηριώδη ερπετά όπως τους σκορπιούς!!!! 
ο Μέγας Αλέξανδρος -λένε-έκανε μπάνιο και πλενόταν με αφέψημα θυμαριού για να απομακρύνει τις ψείρες!!!

και στον Μεσαίωνα οι Δέσποινες των λογισμών των Ιπποτών τους χάριζαν ματσάκια θυμαριού και τους τάιζαν σούπες από θυμάρι για να μην τους εγκαταλείπουν στη μάχη η δύναμη...το θάρρος και η γενναιότητα!!!!

και ας έρθουμε πάλι στους Αρχαίους Έλληνες....
το έκαιγαν στους ναούς για καθαρμό αλλά και ως προσφορά στους Θεούς!!!!!

πίστευαν ότι οι θεοί του Ολύμπου προτιμούσαν ιδιαίτερα το άρωμα το!!!!!!

εκείνα τα μακρινά λοιπόν χρόνια όλοι και εδικά οι ηλικιωμένοι έπιναν τακτικά έγχυμα από θυμάρι για να διατηρούν τις πνευματικές και σωματικές τους δυνάμεις και για να προστατεύονται από τις αρρώστιες....
αρωμάτιζαν με θυμάρι το τυρί και το κρασί τους και λάτρευαν το περίφημο θυμαρίσιο μέλι τους....

παρασκεύαζαν δε και ένα δυναμωτικό ποτό σιγοβράζοντας σε κρασί ή σε νερό σύκα καιθυμάρι......

δεν θα έλειπε βέβαια το θυμάρι από τα γραπτά του μεγάλου γιατρού.....

του Ιπποκράτη......

στο σύγγραμμά του «Περί Διαίτης» μας αναφέρει πως το θυμάρι αποβάλλει το φλέγμα.....

είναι θερμαντικό.....

διουρητικό και υπακτικό.....ενώ....

στο «Περί Νούσων» το προτείνει ενάντια στη φθίση του λάρυγγα......

ο δε Διοσκουρίδης ο σπουδαίος αυτός ιατροφιλόσοφος της αρχαιότητας και σπουδαίος φαρμακολόγος 

στο τρίτο βιβλίο του συγγράμματος του «Περί Ύλης Ιατρικής» -όπου πραγματεύεται

“περί ριζών και χυλισμάτων και βοτάνων και σπερμάτων συμφύλων τε και φαρμακωδών επελευσόμεθα” -αναφερόμενος στο θυμάρι λέει:

θυμάρι:το ξέρουν όλοι.

Είναι μικρός θάμνος με την μορφή φρύγανου,καλυμμένος από στενά και πολλά φύλλα,ο οποίος έχει στην άκρη κεφάλια γεμάτα με άνθη πορφυρόχρωμα και φυτρώνει κυρίως σε πετρώδεις και άγονες περιοχές.

Όταν πίνεται με αλάτι και ξύδι έχει την ιδιότητα να αποβάλλει το φλέγμα από την κοιλιά.

Το αφέψημά του μαζί με μέλι βοηθά όσους έχουν ορθόπνοια  (ορθόπνοια είναι βαριάς μορφή δύσπνοια) και γενικά άσμα,ενώ αποβάλλει τις έλμινθες  (ελμινθίαση-ασθένεια που παρουσιάζεται στο έντερο και οφείλεται σε ειδικά παράσιτα που λέγονται έλμινθες ή λεβίθες),την έμμηνο ρύση,το ύστερο (τον πλακούντα) και τα έμβρυα.

και είναι ακόμα το θυμάρι διουρητικό,ενώ αν προστεθεί σε μέλι και γίνει μαντζούνι βοηθάει στην απόχρεμψη ("μιγέν δε μέλιτι και εκλειχθέν ευανάγωγα τα εκ θώρακος ποιεί") και συνεχίζει ο μεγάλος αυτός βοτανολόγος...

Διαλύει και τα πρόσφατα πρηξίματα και τις θρομβώσεις του αίματος αν γίνει κατάπλασμα μαζί με ξύδι και εξαφανίζει τους μικρούς όγκους του δέρματος και τις κρεατοελιές,ενώ αν τεθεί ως κατάπλασμα μαζί με κρασί και κριθάλευρο,ενδείκνυται σε όσους πάσχουν από ισχιαλγίες.

Όταν τρώγεται ως τροφή ωφελεί όσους έχουν αμβλυωπία (η αμβλυωπία είναι μία αναπτυξιακή διαταραχή της οπτικής αντίληψης του χώρου)

Το θυμάρι είναι χρήσιμο για ιατρική χρήση και ως άρτυμα...
εκτός από το θυμάρι (θύμος,γιγνώσκεται υπό πάντων) ο Διοσκουρίδης αναφέρεται και στονέρπυλλο και μάλιστα σε δύο είδη του.....
το ένα του είδος: 

"έρπυλλος,ο μεν τις έστι κηπευτικός,σαμψουχίζων τη οσμή,και στεφανωματικώς...."

ο μεν ένας έρπυλλος είνaι ο κηπευτικός,οποίος έχει την μυρωδιά του σάμψυχου (σάμχυχον ή αμάρακον ονόμαζε ο Διοσκουρίδης την μαντζουράνα ) και είναι χρήσιμος μόνο γιά στεφάνια...
και συνεχίζει....
έχει ονομαστεί έτσι επειδή έρπει και βγάζει ρίζες όποιο τυχόν μέρος του αγγίξει το έδαφος...
έχει φύλλα και κλωνάρια ίδια με την ρίγανη,αλλά πιό ανοιχτόχρωμα....
όταν βγαίνει από τις ξερολθιές είναι πιό ανεπτυγμένος...
το άλλο του είδος:

"o δε τις έστιν άγριος,ος και ζυγίς καλείται...."

"ο δε άλλος έρπυλλος είναι ο άγριος,ο οποίος αποκαλείται και ζυγίς....."
και συνεχίζει....
"αυτός δεν έρπει,αλλά είναι όρθιος,βγάζοντας λεπτά κλωναράκια,όμοια με φρύγανου,γεμάτα με φύλλα όμοια με του απήγανου είναι όμως αυτά ελαφρώς στενά,πιο μακριά και πιο σκληρά.....
έχει άνθη καυστικά στην γεύση και ευχάριστα στην μυρωδιά ενώ η ρίζα του είναι άχρηστη φαρμακευτικά...
φυτρώνει σε βράχους και είναι πιο δυνατός και πιο θερμαντικός από τον κηπευτικό και πιο κατάλληλος για ιατρική χρήση...
γιατί όταν πίνεται προκαλεί την έμμηνο ρύση και την ούρηση...
ωφελεί τους κολικούς,τις ρήξεις των μυικών και νευρικών ιστών και τις φλεγμονές του συκωτιού....
όταν πίνεται και όταν γίνεται κατάπλασμα ωφελεί τα δαγκώματα από τα ερπετά ενώ...
αν βραστεί με ξύδι και γίνουν εξωτερικές πλύσεις με την προσθήκη σε αυτό ροδόμυρου ανακουφίζει τον πονοκέφαλο..
ενδείκνυται ειδικά στον λήθαργο(συνεχής και βαθύς ύπνος, μια παθολογική κατάσταση που οφείλεται κυρίως σε νόσους του εγκεφάλου) και στη φρενίτιδα (βίαιη ψυχική διαταραχή)...
αν πίνεται σε ποσότητα τεσσάρων δραχμών μαζί με ξύδι σταματά και την αιμόπτυση."
αυτά τα δύο είδη του έρπυλλου του Διοσκουρίδη είναι είδη θυμαριού - το ένα κηπευτικό,το άλλο άγριο-
και τώρα ας δούμε τι μας λέει και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος στην Φυσική του ιστορία:
το θυμάρι ηρεμεί και γαληνεύει τους επιληπτικούς....
ηρεμεί και κατασιγάζει τους πονοκεφάλους και...
όταν καίγεται η έντονη μυρωδιά και ο καπνός του απομακρύνουν τα δηλητηριώδη φίδια....

και ένας  νεότερος....
εκεί γύρω στα 1650 ο Nίκολας Kουλπέπερ διάσημος Άγγλος γιατρός και βοτανολόγος της Αναγέννησης ο οποίος αντιτάχτηκε στο "κλειστό μαγαζί"(όπως ο ίδιος έλεγε) των γιατρών και που πίστευε πως το φάρμακο είναι δημόσιο αγαθό και όχι εμπορικό μυστικό αναφερόμενος στο θυμάρι λέει:
το θυμάρι είναι ένα σημαντικότατο δυναμωτικό των πνευμόνων....
άριστο τονωτικό και απαραίτητο στα άτομα που βρίσκονται στην ανάπτυξη....και...
συμπληρώνει:
δεν υπάρχει καλύτερο γιατρικό από το θυμάρι για τον κοκκύτη,την αρρώστια αυτή των παιδιών.....
thalia