Γαϊδουράγκαθο ή Silybum marianum το ισχυρότερο ηπατοπροστατευτικό!

γαϊδουράγκαθο

κουφάγκαθο

αγκάθι αλλά και 

αγκάβατος
αλλά και «Σίλλυβο» για όλους 

εμάς εδώ στην Ελλάδα αλλά και
Milk thistle

Mary’s thistle

blessed milk thistle

holy thistle

lady’s thistle

Silybe de Marie και 

Chardon-Marie σε διάφορα άλλα μέρη του πλανήτη 

με τις χαρακτηριστικές άσπρες λωρίδες κατά μήκος των νεύρων των φύλλων του που του έδωσαν το όνομα "Milk thistle" 
στη Γερμανία το βότανο περιγράφεται ως θρησκευτικό σύμβολο και οι άσπρες κηλίδες αναφέρονται ως σταγόνες του γάλακτος της Παρθένου Μαρίας οι οποίες στάλαξαν εκεί όταν η Παναγία -σύμφωνα με την παράδοση-στην περιπλάνησή της στην έρημο έψαχνε ένα μέρος να θηλάσει το Χριστό και 

το μόνο καταφύγιο που βρήκε ήταν ένα μέρος γεμάτο με  γαϊδουράγκαθα
 άλλωστε  και το όνομα “marianum” δείχνει την συμβολική σχέση του φυτού με

την Παναγία

τέλος

η ονομασία “Silybum” δόθηκε από τον Διοσκουρίδη για να περιγράψει έναν αριθμό βρώσιμων φυτών με αγκαθωτά φύλλα αλλά 
σήμερα έχει επικρατήσει το
Silybum marianume ως 
το φαρμακευτικό του όνομα 
το γαϊδουράγκαθο λοιπόν το οποίο το τρώνε τα γαϊδούρια χωρίς να πληγώνονται από τα αγκάθια του είναι 
μιά μονοετής ή διετής αγκαθωτή πόα, ύψους έως 1,5 μέτρα και ανήκει στην οικογένεια Asteraceae

το ώριμο βότανο έχει μεγάλα έντονα μωβ λουλούδια και μία πληθώρα από αγκάθια

οι καρποί -οι οποίοι αποτελούν και τη δρόγη του φυτού-έχουν σκληρό περίβλημα και είναι 6- 8mm σε μήκος
γυαλιστεροί
μαύροι με γκρίζες κηλίδες

η κεφαλή τους αποτελείται από μικρά  άσπρα
τριχίδια τα οποία είναι ενωμένα χαμηλά σε ένα δαχτυλίδι

το φυτό έχει φύλλα όλο το χρόνο και ανθίζει συνήθως από τον Ιούλιο μέχρι τον Αύγουστο ενώ 
οι καρποί ωριμάζουν από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο και
η συλλογή τους γίνεται την περίοδο μετά την ωρίμανσή τους

του αρέσει ο ήλιος δεν
αγαπάει καθόλου τη σκιά και απαιτεί ξηρό έδαφος

μπορεί να αντέξει δυνατούς ανέμους αλλά όχι 
έκθεση σε θαλασσινό νερό

το γαϊδουράγκαθο είναι φυτό που βρίσκεται κυρίως 
στις άκρες των δρόμων 
σε μέρη ακαλλιέργητα αλλά μπορεί να το συναντήσουμε και 
σε καλλιεργημένα εδάφη

απαντάται κυρίως στην περιοχή της Μεσογείου και στην νοτιοδυτική Ευρώπη

καλλιεργείται ως καλλωπιστικό φυτό και είναι αυτοφυές σε ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης

είναι επίσης αυτοφυές στη βόρεια Αφρική

στη Γερμανία είναι προστατευόμενο είδος και 
καλλιεργείται για ιατρικούς σκοπούς κυρίως στην βόρεια Αφρική και στη νότια Αμερική

στη χώρα μας είναι ένα κοινό φυτό και απαντάται σε άγονα ή καλλιεργούμενα εδάφη με χαμηλό υψόμετρο

είναι γνωστό από την αρχαιότητα για τη θεραπευτική του δράση

1) σε ηπατικές παθήσεις

2) σε παθήσεις της χολής

3) σε δαγκώματα φιδιών

4) σε τσιμπήματα εντόμων

5) σε δηλητηρίαση από δηλητηριώδη μανιτάρια

σήμερα είναι το πιο μελετημένο φυτό για τη θεραπεία ηπατοπαθειών με πάνω από 450 δημοσιεύσεις.

το πρωτοσυναντάμε  στο Θεόφραστο κατά τον 4ο αιώνας π.Χ ο οποίος περίγραψε το φυτό με το όνομα «Πτέρνιξ» ενώ 

η επόμενη αναφορά είναι από το Διοσκουρίδη στο σύγγραμά του «Περί Ύλης Ιατρικής»ενώ

ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραψε ότι η ανάμιξη του χυμού του φυτού με μέλι είναι ευεργετική για τη χολή

το ξανασυναντάμε κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα όπου  η χρήση του  αναφέρεται συστηματικά σε όλες τις σημαντικές ιατρικές αναφορές βοτάνων

στο τέλος δε του 16ου αιώνα, ο Άγγλος βοτανολόγος Nicholas Culpeper
ανέφερε ότι είναι ένα εξαιρετικό φάρμακο για αποφράξεις της χολής και του σπλήνα, καθώς
και ότι το έγχυμα από τη φρέσκια ρίζα και τα σπέρματα του είναι θεραπευτικό για τον ίκτερο και
για την αποβολή της πέτρας από τη χολή 
στο πέρασμα του χρόνου το ξαναβρίσκουμε

στις αρχές του 20ου αιώνα να  χρησιμοποιείται το εκχύλισμα του φυτού
α) για την «ηπατική συμφόρηση»
β) για τους κιρσούς
γ) για διαταραχές της εμμήνου ρύσεως καθώς και 
δ) για ανωμαλίες του σπλήνα και
ε) των νεφρών 
από κει και πέρα  το ιατρικό ενδιαφέρον μειώθηκε μέχρι τη δεκαετία του 1960 όταν
ερευνητικές μελέτες -κυρίως στη Γερμανία -ξαναέφεραν στην επιφάνεια το Silybum marianum και 
άρχισε να μελετάται η δράση του και τα συστατικά του
μελετάται η δράση του στην αντιμετώπιση 
της οξείας και χρόνιας ηπατικής ασθένειας και
γενικότερα σαν ηπατοπροστατευτικό  για την πρόληψη τοξικού τραύματος στο ήπαρ  έτσι 
οι ώριμοι καρποί του Silybum marianum σήμερα
χορηγούνται ως συμπληρωματική θεραπεία σε περιπτώσεις
1)  χρόνιας φλεγμονώδους ηπατικής ασθένειας 
2) ηπατικής κίρρωσης

3) ηπατίτιδας χρονίας
4) ηπατίτιδας οξείας
5) ιογενούς ηπατίτιδας

6) σε φαρμακογενή/τοξικογενή ηπατοτοξικότητα
το γαϊδουράγκαθο είναι το ισχυρότερο αντίδοτο σε δηλητηριάσεις από το δηλητηριώδες μανιτάρι Amanita muscaria και άλλες τοξίνες του περιβάλλοντος
7) σε περιπτώσεις βλαβών του ήπατος που προήλθαν από χρόνια χρήση κάποιων φαρμάκων
8) στην υψηλή χοληστερόλη
9) στον ινσουλινο-εξαρτώμενο σακχαρώδη διαβήτη

10) στις παθήσεις της χολής 
11) ως διεγερτικό της παραγωγής γάλακτος
12) ως χολαγωγό
13) ως αντικαταθλιπτικό
14) στις περιπτώσεις ψωρίασης 
15) σε περιπτώσεις προβλημάτων δυσπεψίας
τα μέρη του βοτάνου σχεδόν όλα 
τα άνθη
τα φύλλα
η ρίζα και 
ο μίσχος του είναι βρώσιμα

οι δε τρυφεροί ανθοφόροι βλαστοί και τα φύλλα του τρώγονται 
μαγειρεμένα ή ωμά και 
θεωρούνται 
α) διουρητικοί
β) χολαγωγοί και 
γ) τονωτικοί

από τους καρπούς του εξάγεται καλής ποιότητας λάδι ενώ

ψημένοι είναι υποκατάστατο του καφέ
μετά το 1960 οι έρευνες για το γαϊδουράγκαθο συνεχίστηκαν αμείωτες όπως και το ενδιαφέρον του κόσμου

σύμφωνα με μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε Ηπατολογική Κλινική της
Αμερικής -το 1998-το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο  μη συνταγογραφούμενο «εναλλακτικό»φάρμακο για τη θεραπεία των ηπατικών ασθενειών ήταν το  Silybum marianum

είναι χαρακτηριστικό ότι στη Γερμανία η αγορά της σιλυμαρίνης -του σκευάσματος από το εκχύλισμα του φυτού Silybum marianum -βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα ενώ το
επονομαζόμενο milk thistle είναι  ένα από τα πιο διαδομένα φυτοθεραπευτικά σκευάσματα που πωλούνται στην αγορά των Η.Π.Α
ας δούμε τώρα λίγο τι είναι η σιλυμαρίνη και τα υπόλοιπα χημικά συστατικά του γαιδουράγκαθου

οι φρεσκοκομμένοι καρποί του -λοιπόν-έχουν οσμή που μοιάζει με κακάο και ελαιώδη γεύση

περιέχουν σε ποσοστό 15-30% λιπαρά έλαια και περίπου 20-30% πρωτεϊνών
το ενεργό συστατικό του φυτού είναι 

η σιλυμαρίνη η οποία

είναι η πιο ισχυρή προστατευτική ουσία που γνωρίζουμε για το συκώτι 
και
η οποία  βρίσκεται στο σύνολο του φυτού αλλά κυρίως συγκεντρώνεται στους καρπούς και τα σπέρματα του βοτάνου 
είναι δε ένα μείγμα  φλαβονολιγνανών:

της σιλυβίνης

της σιλυδιανίνης

της σιλυχριστίνης

 της ισοσιλυβίνη

της δεϋδροσιλυβίνη

της σιλυχριστίνη και μερικών
φλαβονοειδών, κυρίως ταξιφολίνη

οι άσπρες ποικιλίες του φυτού επιπρόσθετα περιέχουν
σιλανδρίνη
σιλυμονίνη
σιλυχερμίνη και 
νεοσιλυχερμίνη Α και Β

άλλες ουσίες που περιέχει το γαϊδουράγκαθο είναι 
τυραμίνη
ισταμίνη
αιθέρια έλαια
λιπίδια
σάκχαρα
αλκαλοειδή
σαπωνίνες
κολλώδεις ουσίες
οργανικά οξέα
τις βιταμίνες C, E και K
φλαβονοειδή όπως 
κερκετίνη
ταξιφολίνη και 
δεϋδροκεμφερόλη
τα σπέρματα του γαϊδουράγκαθου  περιέχουν την ουσία 
μπεταϊνη,η οποία έχει  αποδεδειγμένα ηπατοπροστατευτική δράση 
λιπαρά οξέα, που πιθανόν συμβάλλουν στις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της σιλυμαρίνης

η σιλυμαρίνη έχει αναφερθεί ως προστατευτικό των ηπατικών κυττάρων από ένα
πλήθος τοξικών ουσιών όπως 
η ακεταμινοφαίνη
η αιθανόλη και 
η D-γαλακτοζαμίνη

επίσης έχει βρεθεί η ηπατοπροστατευτική της δράση από 
διάφορες αιτίες

οι μελέτες έχουν επίσης φανερώσει ότι η σιλυμαρίνη 
1) αυξάνει την πρωτεϊνοσύνθεση των ηπατοκυττάρων
2) μειώνει τη δράση των διεγερτών των όγκων
3) σταθεροποιεί τα μαστοκύτταρα
4) ρυθμίζει τις λειτουργίες του ανοσοποιητικού και 
5) έχει αντιφλεγμονώδεις και αντιιικές ιδιότητες
σε πρόσφατη έρευνα η σιλυβίνη, έδειξε εκτός από 
αντιφλεγμονώδη και 
αντιοξειδωτική δράση και
άμεση αντιική δράση σε περίπτωση ηπατίτιδας C

τα τελευταία χρόνια η σιλυμαρίνη και ειδικότερα η σιλυβίνη, απέσπασαν την προσοχή λόγω και άλλων θετικών ενεργειών τους εκτός των 
ηπατοπροστατευτικών και
αντιοξειδωτικών τους -π.χ κατά των ελευθέρων ριζών-

και αυτές είναι κυρίως:
α) αντικαρκινικές λόγω 
της αναγεννητικής της δράσης ενώ 
σύμφωνα με κάποια νέα στοιχεία δείχνουν ότι μπορεί ίσως
να βοηθήσει σε μείωση του κινδύνου του καρκίνου του μαστού 
β) χημειοπροστατευτικές  
γ) καρδιοπροστατευτικές 
δ) νευροπροστατευτικές 
ε) αντιδιαβητικές 
όπως επίσης 
βρέθηκε ότι συμβάλει στη μείωση της χοληστερίνης

λόγω αυτών των ιδιοτήτων τους η χρήση τους έχει αρχίσει να επεκτείνεται και 
σε άλλα όργανα εκτός από το ήπαρ και το γαστρεντερικό σύστημα

η σιλυβίνη φαίνεται να είναι ευεργετική 
1) στη θεραπεία προβλημάτων του παγκρέατος
2) στην εξισορρόπηση της υπεργλυκαιμίας
3) σε θεραπεία προβλημάτων των πνευμόνων 
4) των νεφρών
5) διαφόρων προβλημάτων του προστάτη όπως 
το αδενοκαρκίνωμα και τέλος 
6) σε στομαχικές διαταραχές 
7) στη δερματολογία και στα καλλυντικά

όλα αυτά συνδέονται με την ανακάλυψη πληθώρας καινούριων δράσεων της σιλυβίνης και των παραγώγων της σε μοριακό και κυτταρικό επίπεδο, όπως π.χ. οιστρογονική δράση
έτσι οι βασικές δράσεις το γαϊδουράγκαθου είναι: 
α) αντιτοξική δράση
σήμερα, η κυριότερη ένδειξη της σιλυμαρίνης είναι για τη θεραπεία της δηλητηρίασης από το μανιτάρι Amanita phalloides

η σιλυμαρίνη αποτελεί τη βάση για το μοναδικό αντίδοτο που υπάρχει για τη δηλητηρίαση από Amanita

εκτός από την ηπατοτοξικότητα από τους μύκητες του γένους Amanita
η σιλυμαρίνη
έχει δείξει ευεργετική δράση, απέναντι σε διάφορες άλλες ηπατοτοξίνες

παρεμποδίζοντας την τοξικότητα της παρακεταμόλης

τέλος η σιλυμαρίνη έχει δείξει θετικές δράσεις 
σε δηλητηρίαση από αιθανόλη
β) αναγεννητική δράση 
το γαιδουράγκαθο με τα συστατικά του έχει την ικανότητα να διεγείρει την αναγέννηση των ηπατικών κυττάρων

το γαϊδουράγκαθο δεν προστατεύει το συκώτι μόνο όταν χορηγείται
προφυλακτικά αλλά 
δρα θεραπευτικά προάγοντας την αναγέννηση των κυττάρων που είναι ήδη τραυματισμένα
γ) δράση κατά της ίνωσης
 η ίνωση παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην παθογένεση της ηπατικής κίρρωσης

ένας αριθμός από καλά σχεδιασμένες πειραματικές μελέτες προτείνουν ότι η σιλυμαρίνη μπορεί να
ασκεί τις ευεργετικές της ιδιότητες στις χρόνιες ηπατικές παθήσεις λόγω της δράσης της κατά της ίνωσης
......................................

τo Silybum marianum και τα συστατικά του φαίνεται να είναι ακίνδυνα με
πολύ λίγες έως καθόλου ανεπιθύμητες ενέργειες σύμφωνα με τη βιβλιογραφία

τελικά, το εκχύλισμα του Silybum marianum είναι ένα βότανο-ίαμα που προτιμάται απόπολλούς για μια 

ποικιλία ασθενειών λόγω της αποτελεσματικότητάς του και της

μη επικινδυνότητάς του

έχει αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα στην αποκατάσταση της ηπατικής λειτουργίας και στην αναγέννηση των ηπατικών κυττάρων

τέλος, η σιλυμαρίνη μπορεί σύντομα να δείξει ότι είναι απαραίτητα 
για την προστασία και άλλων οργάνων, εκτός από το συκώτι

...............................................

http://www.adaptogeno.com/productos/cardo_lechoso.asp 

 http://www.ijrpbsonline.com/files/R019.pdf

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17072885

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17887949 

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11847735

http://homepages.nildram.co.uk/~bandr/Milk%20Thistle%20and%20Type%202%20diabetics..pdf

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S092666901100104X

http://ieeexplore.ieee.org/xpl/freeabs_all.jsp?arnumber=5964945

http://www.medscape.com/viewarticle/422884_6

thalia