Origanum dictammus (λατινικά)
Αυτό το μικρό χνουδωτό φυτό με τα στρογγυλά φυλλαράκια και τα λεπτά ανθάκια, που βρίσκεται σκαρφαλωμένο στις πιο απόκρημνες περιοχές του Ψηλορείτη, της Δίκτης και των Λευκών Ορέων, θεωρήθηκε ήδη από την εποχή του Μίνωα ένα από τα πιο σημαντικά θεραπευτικά βότανα, τα οποία εξάγονταν από το νησί έναντι πολλών χρημάτων.
Μυθολογία - Ιστορία
Στην αρχαιότητα ο Κρητικός Δίκταμος ονομαζόταν και
"αρτεμίδιο", δίνοντας στο φυτό το όνομα της θεάς που πλήγωνε με δηλητηριασμένα βέλη. Ωστόσο, σχεδόν όλοι ανεξαιρέτως οι συγγραφείς της εποχής εκθειάζουν την ικανότητα του φυτού αυτού να γιατρεύει τις πληγές και να αποβάλλει τα βέλη από το σώμα των ανθρώπων και των ζώων. Ο Διοσκουρίδης χρησιμοποιεί το φυτό για να γιατρέψει τραύματα από πολεμικά όπλα και αναφέρεται συχνά σε ένα είδος κρασιού αρωματισμένου με δίκταμο. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι, τα αγριοκάτσικα που ζουν στα βουνά της Κρήτης, όταν τραυματιστούν, μασούν δίκταμο και το αποβάλλουν από το σώμα τους. Ο Βιργίλιος αναφέρει επίσης ότι η θεά Αφροδίτη έκανε καλά τον Αινεία με δίκταμο, που μάζεψε μόνη της από τα βουνά της Κρήτης. Ο Ιπποκράτης στα βιβλία του για τη "Μαιευτική και γυναικολογία" αναφέρει ότι κοπάνιζε δίκταμο σε ζεστό νερό, έτσι ώστε να βοηθήσει τις εγκύους να γεννήσουν. Οι Βυζαντινοί γιατροί προμηθεύονταν από την Κρήτη άγριο δίκταμο για να παρασκευάσουν αλοιφές και καταπλάσματα.
Δημώδης Ιατρική - Θεραπευτικές Ιδιότητες
Οι πρακτικές μαμές χρησιμοποιούσαν καταπλάσματα, ροφήματα αλλά και θερμά λουτρά με δίκταμο για την επιτάχυνση των τοκετών. Θεωρήθηκε επίσης εξαιρετικό εμμηναγωγό, μαλακτικό του στομάχου, ηρεμιστικό, θερμαντικό σε περιπτώσεις κρυώματος, ακόμα και αφροδισιακό. Πολτοποιημένο με νερό χρησιμοποιήθηκε ως καταπλάσματα σε αποστήματα, σπυριά, μελανιές και κιρσούς.
Συλλογή - Αγορά - ΑποθήκευσηΗ συλλογή του στο παρελθόν αλλά και σήμερα, εφόσον πρόκειται για άγριο και όχι για καλλιεργημένο φυτό, είναι εξαιρετικά δύσκολη, διότι μαζεύεται από ψηλά και απόκρημνα βουνά της Κρήτης. Κάποιοι βοτανολόγοι έχουν εντοπίσει σε μικρές ποσότητες το φυτό στην Κάσο και τα Κύθηρα. Η συλλογή ακόμα και του καλλιεργημένου είναι προτιμότερο να γίνεται στα μέσα Ιουλίου, οπότε το φυτό ανθίζει και οι αρωματικές ουσίες του βρίσκονται συγκεντρωμένες στα φύλλα του. Η ελληνική αλλά κυρίως η κρητική αγορά είναι γεμάτη από αποξηραμένο καλής ποιότητας δίκταμο. Καλά είναι να τον αγοράζετε συσκευασμένο, διότι χάνει εύκολα το άρωμά του. Αποθηκεύεται σε βάζο που κλείνει καλά, μακριά από τον ήλιο. Αν θέλετε να αποξηράνετε το δίκταμο, να έχετε υπόψη σας ότι καλά είναι να το κάνετε μακριά από τον ήλιο, στη σκιά.
Καλλιέργεια
Μπορείτε σχετικά εύκολα να καλλιεργήσετε το δίκταμο αγοράζοντας μικρά φυτά, τα οποία πωλούνται στα περισσότερα φυτώρια της Κρήτης. Χρειάζεται άφθονο ήλιο και πότισμα με μέτρο. Το άρωμα του καλλιεργημένου δίκταμου είναι υποδεέστερο του άγριου.
Μαγειρική
Δεν χρησιμοποιείται στη μαγειρική. Μπορείτε όμως να συνδυάσετε δίκταμο με μαντζουράνα και αποξηραμένα άνθη μολόχας για ένα γευστικό και θερμαντικό τσάι.
ΚΑΡΤΕΡΑΚΙ (ΤΣΑΙ ΜΕ ΜΙΓΜΑ ΒΟΤΑΝΩΝ) - ΥΛΙΚΑ
1/2 κουτ. γλυκ. φασκόμηλο
1 κουτ. γλυκ. μαντζουράνα
1 κουτ. γλυκ. δίκταμο
1/2 κουτ. γλυκ. χαμόμηλο
1. Σ' ένα μεγάλο μπολ τοποθετείτε τα βότανα όλα μαζί.
2. Τα μουσκεύετε με 4 φλιτζάνια ζεστό νερό 70 βαθμών Κελσίου.
Σκεπάζετε με ένα πιάτο και αφήνετε το ρόφημα για 10 λεπτά. Σουρώνετε και σερβίρετε αμέσως.
ο δίκταμος ο θάμνος της Δίκτης - το όνοµα ∆ίκτανµος όπως τον αποκάλεσαν οι αρχαίοι προέρχεται από το ονομαστό όρος της Κρήτης την ∆ίκτη
και
τη λέξη θάµνος δηλαδή "∆ίκταµνος ο Θάµνος της ∆ίκτης"
τη λέξη θάµνος δηλαδή "∆ίκταµνος ο Θάµνος της ∆ίκτης"
ή
έρωντας με επιστημονική ονομασία Origanum dictamnus είναι ένα το πιο φημισμένα κρητικά ενδημικά φυτά
και
το βρίσκουμε μόνο στο νησί της Κρήτης σκαρφαλωμένο σε απόκρημνους βράχους με υψόμετρο από 0 έως 1900 μέτρα και
όπως έγραψε και ο Θεόφραστος "το δε δίκταµνον ίδιον της Κρήτης"...
όπως έγραψε και ο Θεόφραστος "το δε δίκταµνον ίδιον της Κρήτης"...
το δίκταμο είναι ένα πολυετές αρωματικό φυτό
με βλαστούς 20-40cm
τα φύλλα του είναι πρασινόλευκα 13-25mm δισκοειδή-ωοειδή και καλυμμένα με πυκνές τρίχες
τα λουλούδια του με μιά πανέμορφη στεφάνη ροδινοπρασινωπή έως κοκκινολιλά, περιβαλλόμενη από μεγάλα κοκκινωπά βράκτια
ο κάλυκάς του είναι με 5 οδόντες
και
το άρωμα του θεσπέσιο...
ο δίκταμος - το θαυματουργό αυτό βότανο -είναι γνωστός από τη μινωική εποχή όταν οι μινωίτες παρασκεύαζαν από το βότανο
- αρώματα
- αρώματα
- αλοιφές -τις οποίες χρησιμοποιούσαν για την επούλωση τραυμάτων και πληγών-
- αρωματικά λάδια - ειδικά με λάδι ελαιόλαδου το οποίο και
πρόσφεραν
στους θεούς
στους βασιλιάδες και ιερείς τους -
αλλά και
- αρωματικούς οίνους όπως το δικταμνίτη οίνο που μας αναφέρει ο Διοσκουρίδης στο πέμπτο βιβλίο του περί ύλης ιατρικής ...
τα αρωματικά λάδια που παρασκεύαζαν από το βότανο είχαν τονωτικές και διεγερτικές ιδιότητες...
ο Πλίνιος αναφερόμενος στο δίκταμο λέει:
"Tο φυτόν καλούμενον δίκταμον εις ουδέν άλλο μέρος φύεται ειμη εν τη νήσω Kρήτη".
ο Θεόφραστος στο έργο του "Περί Φυτών ιστορίες" γράφει:
"Tο δίκταμο είναι φυτό που βγαίνει μόνο στη Κρήτη....
"Tο φυτόν καλούμενον δίκταμον εις ουδέν άλλο μέρος φύεται ειμη εν τη νήσω Kρήτη".
ο Θεόφραστος στο έργο του "Περί Φυτών ιστορίες" γράφει:
"Tο δίκταμο είναι φυτό που βγαίνει μόνο στη Κρήτη....
ο δίκταμος ήταν γνωστός από την αρχαιότητα και οι αρχαίοι γιατροί του απέδιδαν πολλές θεραπευτικές ιδιότητες...
το άγαλμα της θεάς Aρτέμιδος η οποία
εκτός των άλλων ήταν και προστάτης των επιλόχων γυναικών έφερε στο κεφάλι της στεφάνι από δίκταμο...
το άγαλμα της θεάς Aρτέμιδος η οποία
εκτός των άλλων ήταν και προστάτης των επιλόχων γυναικών έφερε στο κεφάλι της στεφάνι από δίκταμο...
επίσης
κατά την αρχαιότητα θεωρούσαν το δίκταμο ικανό να απορρίπτει τα σιδερένια τόξα από τα πληγωμένα σώματα...
κατά την αρχαιότητα θεωρούσαν το δίκταμο ικανό να απορρίπτει τα σιδερένια τόξα από τα πληγωμένα σώματα...
σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς αυτό έγινε γνωστό από τα αγριοκάτσικα της Kρήτης (τους Kρητικούς Aίγαγρους (Capra aegagrus)) τα οποία όταν πληγώνονταν και έμενε το βέλος στο σώμα τους έτρωγαν δίκταμο και αυτό έπεφτε αμέσως...
στο δίκταμο αναφέρονται πολλοί συγγραφείς όπως
- ο Θεόφραστος - ο οποίος αναφέρει πως ο δίκταμος χρησιμοποιήθηκε άπειρες φορές την ώρα του τοκετού σαν κατάπλασμα χαμηλά στην κοιλιά για τη δυστοκία...
- ο Διασκουρίδης - ο οποίος θεράπευε και τις πληγές των στρατιωτών σε περιόδους πολέμου με το δίκταμο μας αναφέρει:
"ού µόνον γαρ πινοµένη, αλλά και προστιθεµένη, υποθυµιωµένη τα
τεθνηκότα έµβρυα εκτινάσσει"...
- ο Πλούταρχος
- ο Πλίνιος
- ο Aπούλιος και άλλοι...
- ο Θεόφραστος - ο οποίος αναφέρει πως ο δίκταμος χρησιμοποιήθηκε άπειρες φορές την ώρα του τοκετού σαν κατάπλασμα χαμηλά στην κοιλιά για τη δυστοκία...
- ο Διασκουρίδης - ο οποίος θεράπευε και τις πληγές των στρατιωτών σε περιόδους πολέμου με το δίκταμο μας αναφέρει:
"ού µόνον γαρ πινοµένη, αλλά και προστιθεµένη, υποθυµιωµένη τα
τεθνηκότα έµβρυα εκτινάσσει"...
- ο Πλούταρχος
- ο Πλίνιος
- ο Aπούλιος και άλλοι...
- ο Aριστοτέλης στο έργο του "Περί των ζώων ιστορίαι" μας κάνει γνωστές τις παυσίπονες και επουλωτικές ιδιότητες του δίκταμου αναφέροντας τα εξής:
"Επεί και εν Kρήτη φασί τας αίγας τας αγρίας όταν τοξευθώσι ζητείν το δίκταμνον δοκεί δε τούτον εκβλητικόν είναι των τοξευµάτων εν τω σώµατι".
- ο Iπποκράτης τον χρησιμοποιούσε σαν
εμμηναγωγό
εκτρωτικό
για την διευκόλυνση της υστεροτοκίας - γιααυτό είχε ονομάσει το βότανο και "ωκυτόκιον" - από το ωκύς που σημαίνει ταχύς
και
τόκος που σημαίνει τοκετός και κατ'επέκταση αυτό που επιταχύνει τον τοκετό -
για προβλήματα της χοληδόχου κύστεως και
για τα προβλήματα των πνευμόνων
πριν από το μεσαίωνα το δίκταμο ήταν γνωστό στους Eυρωπαίους σαν φαρμακευτικό φυτό
ενώ
από το αιθέριο έλαιό του αρωματίζονταν ποτά όπως η Bενεδικτίνη και η Tραπιστίνη...
ενώ
από το αιθέριο έλαιό του αρωματίζονταν ποτά όπως η Bενεδικτίνη και η Tραπιστίνη...
ο Bιργίλιος στο 12ο βιβλίο της "Aινειάδας" του διηγείται
ότι
όταν πληγώθηκε ο Aινείας από βέλος η μητέρα του η Aφροδίτη πήγε και μάζεψε δίκταμο στο όρο Δίκτη της Kρήτης "φυτόν ύπερ επιζητεί η άγρια αίξ, όταν το ταχύ βέλος του κυνηγού την πληγώση"...
σπάνιο
και
δυσεύρετο διότι ο τόπος που το παράγει είναι μικρός και ο δίκταμος υπήρξε ένα βότανο µε ιδιαίτερη οικονοµική σηµασία στο παρελθόν -όπως άλλωστε και σήµερα - που η υπερβολική και αλόγιστη εκμετάλευση του άγριου βοτάνου προκάλεσε µείωσή του ακόµα και
εξαφάνισή του σε ορισµένες περιοχές...
ο δίκταμος σήμερα προστατεύεται από τη Συνθήκη της Βέρνης...
ότι
όταν πληγώθηκε ο Aινείας από βέλος η μητέρα του η Aφροδίτη πήγε και μάζεψε δίκταμο στο όρο Δίκτη της Kρήτης "φυτόν ύπερ επιζητεί η άγρια αίξ, όταν το ταχύ βέλος του κυνηγού την πληγώση"...
αλλά και η ίδια όταν αισθάνθηκε τους πόνους του τοκετού μάζεψε φύλλα δικτάμου και τα χρησιμοποίησε κατάλληλα...
σήμερα είναι περιζήτητοσπάνιο
και
δυσεύρετο διότι ο τόπος που το παράγει είναι μικρός και ο δίκταμος υπήρξε ένα βότανο µε ιδιαίτερη οικονοµική σηµασία στο παρελθόν -όπως άλλωστε και σήµερα - που η υπερβολική και αλόγιστη εκμετάλευση του άγριου βοτάνου προκάλεσε µείωσή του ακόµα και
εξαφάνισή του σε ορισµένες περιοχές...
ο δίκταμος σήμερα προστατεύεται από τη Συνθήκη της Βέρνης...
έρωντας λοιπόν το δίκταμο για τις αναζωογονητικές του ιδιότητες
και
σταθάρι
σταμνόχορτο
σταμοτόχορτο
στομαχόχορτο
και
χρησιμοποιείται
ως τονωτικό αφέψημα για
και
σταθάρι
σταμνόχορτο
σταμοτόχορτο
στομαχόχορτο
και
χρησιμοποιείται
ως τονωτικό αφέψημα για
να καταπραΰνει τους πονοκεφάλους
τις νευραλγίες και
τις στομαχικές διαταραχές
για τις παθήσεις του συκωτιού αλλά και
ως εμμηναγωγό...
το έγχυμα από ολόκληρο το φυτό χρησιμοποιείται
για
την καταπολέμηση της ατονίας
για αναζωογόνηση
σαν αφροδισιακό
για τα κρυολογήματα
για το βήχα
τις νευραλγίες και
τις στομαχικές διαταραχές
για τις παθήσεις του συκωτιού αλλά και
ως εμμηναγωγό...
το έγχυμα από ολόκληρο το φυτό χρησιμοποιείται
για
την καταπολέμηση της ατονίας
για αναζωογόνηση
σαν αφροδισιακό
για τα κρυολογήματα
για το βήχα
στο δίκταμο αποδίδονται σήμερα πολλές θεραπευτικές ιδιότητες όπως
ισχυρές αντιοξειδωτικές
ισχυρές αντιοξειδωτικές
επουλωτικές
παυσίπονες
αντιμικροβιακές
αναζωογονητικές
αποχρεμπτικές
αντιπυρετικές
ηπατοπροστατευτικές
παυσίπονες
αντιμικροβιακές
αναζωογονητικές
αποχρεμπτικές
αντιπυρετικές
ηπατοπροστατευτικές
συσφικτικές
τονωτικές
αντισηπτικές
αντισπασμωδικές
αντιαιμορραγικές
αντιαιμορραγικές
καταπραυντικές του πεπτικού συστήματος
σπασμολυτικές
ισχυρές αφροδισιακές
καθώς και η ικανότητα να καταστέλλει την μεταλλαξιογένεση
καθώς και η ικανότητα να καταστέλλει την μεταλλαξιογένεση
το έγχυμα του βοτάνου
απαλύνει
απαλύνει
τους πονοκεφάλους
τις νευραλγίες
τις ηπατικές παθήσεις
τους πόνους της περιόδου
ανακουφίζει από
το βήχα που
συνδέονται με το κρυολόγημα
από τις ήπιες γαστρεντερικές διαταραχές και
τις στομαχικές διαταραχές
το κατάπλασμά του απαλύνει πονοκεφάλους
πληγές και
δερματικές φλεγμονές - παραδοσιακά το δίκταμο ανακουφίζει από τις φλεγμονές και τους μώλωπες τους δέρματος...
το αιθέριο έλαιο του ανακουφίζει από
μυϊκούς
ρευματικούς πόνους και
παθήσεις του δέρματος...
η ρίζα του χρησιμοποιείται ως αλοιφή για τη θεραπεία της ισχιαλγίας...
μυϊκούς
ρευματικούς πόνους και
παθήσεις του δέρματος...
η ρίζα του χρησιμοποιείται ως αλοιφή για τη θεραπεία της ισχιαλγίας...
γενικά ο δίκταμος στην Ελλάδα έχει χρησιμοποιηθεί ως μια παραδοσιακή θεραπεία χωρίς προβλήματα για πάρα πάρα πολλά χρόνια
και
ας δούμε τα συστατικά του
το δίκταμο - λοιπόν - περιέχει:
και
ας δούμε τα συστατικά του
το δίκταμο - λοιπόν - περιέχει:
- φλαβονοειδή
- κουμαρίνες
- φαινολικά οξέα
- τα φλαβονοειδή:
apigenin
kaempferol
quercetin
eriodictyol
taxifolin
narigenin
- τα τριτερπένια:
oleanolic
rare 21α-OH oleanolic acid
ursolic acid
21α-OH ursolic acid
και
ouvaol
- αιθέρια έλαια:τα κύρια συστατικά του αιθέριου ελαίου του δίκταμου είναι τα μονοτερπένια:
carvacrol
γ-terpinene
και
p-cymene
- κατεχίνες
~~~~~~~~~~~~~~~
και
ας δούμε πως μας λέει ο Διοσκουρίδης ότι παρασκεύαζαν το δικταμνίτη οίνο:
μουσκεύουμε σε οκτώ κοτύλες μούστου τέσσερις δραχμές δίκταμου μέσα σε πανί για τρεις μήνες...
κάνει καλό σε όσους έχουν ναυτία στο στομάχι
ενώ
προκαλεί και την έμμηνο ρύση και τον καθαρισμό μετά τον τοκετό...
και
δίκταμο σε ελαιόλαδο:
σε ένα γυάλινο βάζο ρίχνουμε ένα φλιτζάνι αγνό ελαιόλαδο και
προσθέτουμε τρία με τέσσερα κλαδάκια φρέσκο ή ξερό δίκταμο...
το φυλάμε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος για τρεις περίπου εβδομάδες οπότε
και
το σουρώνουμε
μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε
σε φαγητά
σε σαλάτες και σάλτσες
ή
να κάνουμε επάλειψη σε σημεία του δέρματός μας που έχουν πρόβλημα...
~~~~~~~~~~~~~~~~~~
αυτός είναι - λοιπόν - ο δίκταμος ή έρωντας ο οποίος συλλέγεται τόσο δύσκολα όσο «τα πάθη του έρωτα» σύμφωνα με την παράδοση και είναι άλλος ένας θησαυρός της Κριτικής Γης...
για το δίκταμο δεν έχουν αναφερθεί ανεπιθύμητες ενέργειες
και
και
η παραδοσιακή χρήση του βοτάνου είναι ασφαλής...
η ασφάλεια του δίκταμου κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας δεν έχει τεκμηριωθεί...και
ας δούμε πως μας λέει ο Διοσκουρίδης ότι παρασκεύαζαν το δικταμνίτη οίνο:
μουσκεύουμε σε οκτώ κοτύλες μούστου τέσσερις δραχμές δίκταμου μέσα σε πανί για τρεις μήνες...
κάνει καλό σε όσους έχουν ναυτία στο στομάχι
ενώ
προκαλεί και την έμμηνο ρύση και τον καθαρισμό μετά τον τοκετό...
και
δίκταμο σε ελαιόλαδο:
σε ένα γυάλινο βάζο ρίχνουμε ένα φλιτζάνι αγνό ελαιόλαδο και
προσθέτουμε τρία με τέσσερα κλαδάκια φρέσκο ή ξερό δίκταμο...
το φυλάμε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος για τρεις περίπου εβδομάδες οπότε
και
το σουρώνουμε
μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε
σε φαγητά
σε σαλάτες και σάλτσες
ή
να κάνουμε επάλειψη σε σημεία του δέρματός μας που έχουν πρόβλημα...
~~~~~~~~~~~~~~~~~~
αυτός είναι - λοιπόν - ο δίκταμος ή έρωντας ο οποίος συλλέγεται τόσο δύσκολα όσο «τα πάθη του έρωτα» σύμφωνα με την παράδοση και είναι άλλος ένας θησαυρός της Κριτικής Γης...
http://www.eirinika.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου